نفوذ فرهنگی یا پاسخ متقابل/ موسسه گوته چرا تعطیل شد؟

مرکز رسانه قوه قضاییه چندی پیش اعلام کرد:  ۲ شعبه از مراکز غیرقانونی وابسته به دولت آلمان که با نقض قوانین کشور، مرتکب اعمال غیرقانونی متعدد و تخلفات گسترده مالی شده بودند، با دستور مقام قضایی تعطیل شدند. همچنین گزارش‌هایی از تخلفات سایر مراکز وابسته به آلمان در کشور، دریافت شده که تحقیقات در این مورد در جریان است.

بسیاری تعطیل شدن مرکز اسلامی هامبورگ با تعطیل شدن فعالیت دو شعبه «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» در خیابان‌های یخچال و دیباجی جنوبی را یک اقدام متقابل می‌دانند، اما تصمیم به بستن یک مرکز امری نیست که بلافاصله درخصوص آن تصمیم‌گیری و اجرایی شود چون علاوه بر این موسسه آموزشی، مدارس وابسته به سفارتخانه‌های خارجی همچنان در حال فعالیت هستند لذا این تلقین رسانه‌های خارجی نمی‌تواند درست باشد.

آلمان که در اغتشاشات سال ۱۴۰۱ ایران نقش مخربی را علیه امنیت ایران ایفا کرده بود پس از به نتیجه نرسیدن توطئه‌هایش به بهانه‌های واهی اقدام به تعطیلی مرکز اسلامی هامبورگ که سابقه‌ای بیش از هفتاد سال فعالیت را در این کشور دارد، کرد.

فعالیت زیرنظر وزارت خارجه آلمان

وزارت امور خارجه آلمان در توضیح فعالیت‌های «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» نوشته است: «سفارت آلمان در تهران موسسه زبان آلمانی را در سال ۱۹۹۵ تاسیس کرد. این موسسه به صورت خودگردان (از طریق شهریه‌های دوره‌های زبان و آزمون‌ها) تامین مالی می‌شود و به موسسه گوته وابسته نیست.

جالب است بدانید «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» یکی از زیرمجموعه‌های موسسه گوته است و با اینکه هم‌اکنون «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» در ایران تعطیل شده است، اما در رسانه‌های غربی نامی از این موسسه دیده نمی‌شود و دائم از موسسه گوته یاد می‌شود؛ موسسه‌ای که تا به حال سه بار تعطیل شده است. یک‌بار در اویل انقلاب، یک‌بار در سال ۱۳۶۶ پس از توهین یک شبکه آلمانی به امام خمینی (ره) و یک بار هم در سال ۱۳۷۴ به دلیل نداشتن مجوز فعالیتش ممنوع اعلام شد و از آن موقع تلاش‌هایی برای بازگشایی آن صورت گرفت که ازجمله آن در خواست گردهارد شرودر صدراعظم آلمان در دیدار با حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی در سال ۲۰۰۰ بود که در نهایت به فعالیت مجدد موسسه گوته نشد، اما منجر به فعالیت این «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» در تهران شد.

برملا شدن تخلفات

روزنامه تهران تایمز در گزارشی به افشای علت تعطیلی موسسه آموزش زبان آلمانی گوته (وابسته به سفارت آلمان) در تهران پرداخته و بیان می‌کند که این موسسه به اصطلاح زبان آموزی به عنوان مرکزی پوششی برای دولت آلمان عمل می‌کرد.

طبق اطلاعات به دست آمده توسط این روزنامه، فعالیت‌های این مرکز اصطلاحا زبان آموزی که مستقیما تحت نظارت انستیتو گوته‌ی آلمان بود شامل حمایت مالی از گروه‌های زیرزمینی موسیقی، رقص و فیلم می‌شد. محتوای تولیدی این گروه‌ها خلاف عرف و موازین قانونی و اخلاقی کشور بود.

در این گزارش همچنین آمده که این موسسه سالانه نیم میلیون یورو برای حمایت از گروه‌های موسیقی، فیلم و سرگرمی با هدف دور زدن نظارت وزارت فرهنگ ایران که باید همه محتوای فرهنگی را قبل از توزیع آن بررسی و تأیید کند، هزینه می‌کرده است و بسیاری از مطالبی که توسط این مؤسسه زبان تأمین می‌شد، با ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی ایران در تضاد بود.

این پول از سوی انستیتوی گوته، سازمانی که به طور رسمی توسط دولت آلمان تامین مالی می‌شود و بیش از ۱۰۰ شعبه در سراسر جهان دارد، به دست آمده است. طبق گزارش‌های متعدد گوته در حالی که خود را به عنوان یک نهاد مستقل برای ترویج زبان و فرهنگ آلمانی معرفی می‌کند، اغلب به عنوان بازوی سیاسی دولت آلمان عمل می‌کند.

اگرچه این موسسه زبان آموزی ادعا می‌کند که هیچ ارتباطی با انستیتو گوته ندارد، اسنادی که در طی تعطیلی ۲ شعبه آن در تهران ضبط شده نشان می‌دهد که آموزشگاه زبان ارتباط منظمی با این سازمان داشته و به طور مکرر دستورالعمل‌هایی را از مقامات خود دریافت کرده است.

تهران تایمز چندین مورد از این اسناد و همچنین حداقل ۹ سابقه مالی این موسسه را بررسی کرده است که مبالغ پرداختی بالغ بر ده‌ها هزار یورو به افراد غیر وابسته به این موسسه را نشان می‌دهد.

علاوه بر این، موسسه اصطلاحا زبان آموزی گوته با ارائه بورسیه تحصیلی به دانشجویان برای تحصیل در دانشگاه‌های آلمان، به‌طور غیرقانونی با شهروندان ایرانی ارتباط برقرار کرده که برای مؤسسه‌ای که ادعا می‌کرد صرفاً زبان تدریس می‌کند، غیرمعمول است.

در این گزارش همچنین نوشته شده که برخی افراد دیگری نیز که این موسسه با آنها ارتباط نزدیکی برقرار کرده بود، در شبکه‌هایی با هدف اجرای فعالیت‌های غیرقانونی یا طرح‌هایی دست داشتند که به نفع دولت آلمان و منافع غربی است.

این روزنامه همچنین بیان می‌کند که این موسسه، به‌رغم فعالیت در تهران از سال ۱۹۹۵، فاقد مجوز‌های لازم بوده است. یعنی این موسسه از درآمدی که حاصل از ۱۰ هزار دانش‌آموز در سال بوده، فرار مالیاتی داشته است. طبق اطلاعات گردآوری‌شده توسط تهران تایمز، این موسسه از تراز مالی ۴۰۰ میلیارد تومانی در سال ۲۰۲۲ برخوردار بوده است.

درخواست برای گسترش همکاری‌ها با ایران

در فردای کسب رای اعتماد سید عباس عراقچی ازمجلس شورای اسلامی یکی از اولین وزرای خارجه کشور‌های غربی که با وی برای عرض تبریک تماس گرفت آنالنا بربوک وزیر امور خارجه آلمان بود که در این تماس تلفنی ابراز امیدواری کرد در دولت جدید ایران با رفع مشکلات و موانع فراروی روابط، شاهد گسترش مناسبات میان دو کشور باشیم.

سید عباس عراقچی نیز با تشکر از تماس تلفنی و تبریک همتای آلمانی، به لزوم تداوم رایزنی‌های سیاسی میان دو کشور اشاره کرد و اظهارداشت: احترام متقابل و تمرکز بر منافع مشترک، لازمه حفظ و تقویت مناسبات در عرصه‌های مختلف است.

وزرای امور خارجه ایران و آلمان همچنین در خصوص موضوعات مورد اهتمام مشترک در عرصه دوجانبه و نیز تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی تبادل نظر کردند و عزم دو کشور را برای رفع مشکلات جاری از طریق گفتگو و تداوم رایزنی‌های سیاسی مورد تاکید قرار دادند.

با توجه به اخراج محمدهادی مفتح رئیس مرکز اسلامی هامبورگ، اختلافات ایران در جنگ‌های اوکراین و غزه با آلمان، اختلافات بر سر برجام و حمایت آلمان از گروه‌های معاند جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه در اغتشاشات سال ۱۴۰۱ دسترسی به توافقی که بتواند اظهارات وزیر خارجه آلمان مبنی بر گسترش مناسبات دو کشور را فراهم کند بسیار سخت است لذا با توجه به تخلفات رخ داده توسط «موسسه آموزش زبان آلمان (DSIT)» احتمال رفع توقیف آن بسیار کم است.

گزارش از محمد امیرحسینی