نگاهی به ۴۵ سال جایگاه‌های قضایی و سیاسی رئیس جمهور شهید-تایمز

بعدازظهر یکشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ بود که اعلام شد هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه، آیت‌الله آل‌هاشم امام جمعه تبریز و استاندار آذربایجان شرقی، دچار سانحه شده است و بامداد دوشنبه هلی‌کوپتر حامل او پیدا شد؛ البته نه به صورت سالم؛ که فقط دم هلی‌کوپتر باقی مانده و بقیه‌اش سوخته بود.

ابراهیم رئیسی نخستین رئیس‌جمهوری است که در یک سانحه هوایی ترک دنیا می‌کند، روسای‌جمهوری پیش از او که درگذشته‌اند، یکی با ترور در تهران بوده، یکی دیگر هم در تهران، اما با عارضه قلبی دیگری نیز بر اثر بیماری در پاریس؛ «شهید رجایی، اکبر هاشمی رفسنجانی و ابوالحسن بنی‌صدر.»

از محله نوغان مشهد تا حوزه علمیه قم

او متولد ۲۳ آذر ماه ۱۳۳۹ بود؛ و هنگام سانحه هوایی، ۶۴ سال سن داشت. سید ابراهیم رئیس‌السادات مشهور به رئیسی، در محله نوغان مشهد به دنیا آمد. گرچه در مشهد به دنیا آمده، اما پدرش اهل دشتک زابل در سیستان و بلوچستان بوده است.

در ۵ سالگی پدرش را که از روحانیون مشهد بود، از دست داد؛ واقعه‌ای که سبب شد تا سال‌ها بعد در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ بگوید: «بنده با یتیمی بزرگ شده‌ام. من طعم فقر را چشیده‌ام، نشنیده‌ام.»

ابراهیم رئیسی در نوجوانی برای تحصیل علوم دینی به حوزه علمیه رفت و تا ۱۵ سالگی در دو مدرسه دینی در مشهد تحصیل کرد. سال ۱۳۵۴ برای ادامه تحصیل، به قم رفت و آنجا به صورتی جدی علوم دینی را پی گرفت. او در زمان طلبگی نزد اساتیدی، چون آیت‌الله مطهری، آیت‌الله خزعلی، آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی به فراگیری دروس پرداخت.

با پیروزی انقلاب اسلامی، شهید بهشتی رئیس دیوان عالی کشور یا همان قوه قضاییه آن زمان شد. او دوره‌ای آموزشی برای تعدادی از طلبه‌ها برگزار کرد تا آماده ورود به دستگاه حاکمیتی شوند. این دوره‌ها در مدرسه عالی شهید مطهری برگزار می‌شد و اساتید مختلفی، چون آیت‌الله خامنه‌ای، شهید بهشتی و …. در آنجا به تدریس می‌پرداختند.

پیوند با دستگاه قضا

در روز‌های اول بعد از انقلاب و پس از ناآرامی‌هایی که در برخی شهر‌های خوزستان شروع شد، امام خمینی (ره) حجت الاسلام و المسلمین مروی را برای مرتب کردن اوضاع در مسجد سلیمان انتخاب کرد و بنا شد او راهی خوزستان شود. از آنجا که آقای رئیسی در روز‌های طلبگی شاگرد آقای مروی بود، استاد برای کمک شاگرد سابق را فراخواند تا همراهش شود. حجت الاسلام و المسلمین مروی برای ساماندهی و کنترل اوضاع به مسجد سلیمان رفت و در آنجا نخستین ارتباطات ابراهیم رئیسی جوان با مجموعه قضایی کشور برقرار شد.

اما نخستین منصب قضایی نه در مسجد سلیمان که، در کرج بود؛ او سال ۱۳۵۹ به عنوان دادیار کرج فعالیت قضایی‌اش را آغاز کرد. پس از چند ماه، رئیسی با حکم آیت‌الله قدوسی دادستان کل انقلاب، به دادستانی کرج منصوب شد.

او سال‌های ۵۹ و ۶۰ را در همین جایگاه ادامه داد و سال ۱۳۶۱ در ۲۵ سالگی، همزمان دادستان کل استان همدان نیز شد و روز‌های هفته را به دو بخش تقسیم کرد تا به همدان و کرج همزمان رسیدگی کند. او تا سال ۱۳۶۴ مسئولیت‌هایش در دو شهر کرج و همدان را ادامه داد؛ در این سال به سمت جانشینی دادستان تهران منصوب و وارد دسته مقامات درجه یک دستگاه قضایی شد.

ابراهیم رئیسی؛ زاده خراسان، شهید در آذربایجان /نگاهی به ۴۵ سال جایگاه‌های قضایی و سیاسی ابراهیم رئیسی

ازدواج با دختر روحانی پرنفوذ مشهد

در سال ۶۴ رئیسی با جمیله علم‌الهدی دختر احمد علم‌الهدی ازدواج کرد که حاصلش دو دختر است. در سال‌های اخیر نقش احمد علم‌الهدی پدر همسر رئیسی و امام جمعه پرنفوذ مشهد، در زندگی سیاسی رئیسی سایه انداخته بود.

پس از آغاز مسئولیت در تهران، رئیسی جوان توانست اعتماد امام را جلب کند؛ تا جایی که امام سه بار در احکام جداگانه ماموریت‌هایی در شهر‌های مختلف به او محول کرد. «ماموریت قضایی جهت رسیدگی به گزارشات شهر‌های سمنان، سیرجان، اسلام‌آباد و دورود»، ماموریت «رسیدگی به مشکلات قضایی شهرستان سیرجان و دورود»، و ماموریت برای «رسیدگی به پرونده‌های راکد در شورای عالی قضایی» سه ماموریتی بود که امام به سید ابراهیم رئیسی و همچنین حجت‌الاسلام نیری سپرده بود.

این ماموریت‌ها به علاوه ماموریت‌های دیگر در سال‌های پایانی زندگی امام خمینی (ره)، از جمله سال‌های مهم زندگی کاری رئیسی بود.

پس از رحلت امام و تغییر ساختار دیوان عالی قضایی به قوه قضاییه، و ریاست محمد یزدی، از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۳ وی دادستان تهران بود. رئیسی از سال ۷۳ تا مدت ۱۰ سال ریاست سازمان بازرسی کل کشور را عهده‌دار شد.

از سال ۱۳۸۳ به ساختار اصلی قوه قضاییه برای معاونت اولی قوه رفت و اینجا هم به مدت ۱۰ سال تصدی دومین صندلی قوه قضاییه را بر عهده داشت.

او ۵ سال ابتدایی را معاون اول هاشمی شاهرودی بود و ۵ سال دوم را معاون اول صادق آملی لاریجانی.

ریاست بر مجلس خبرگان به سرانجام نرسید

در خلال این سال‌ها، او در دوره چهارم و پنجم مجلس خبرگان رهبری از حوزه انتخابیه خراسان جنوبی راهی این مجلس شد. او در مجلس پنجم خبرگان، نایب رئیس بود. در انتخابات اخیر خبرگان برای ششمین دوره، باز هم از خراسان جنوبی نامزد شد و باز هم به این مجلس راه یافت؛ اما او دو روز قبل از افتتاح دوره جدید خبرگان رهبری عروجی شهادت گونه داشت؛ مجلسی که گمانه‌زنی‌های زیادی درباره ریاست او بر آن انجام می‌شد و بسیاری معتقد بودند رئیسی در خبرگان ششم، نقشی کلیدی و تعیین‌کننده خواهد داشت.

از دستگاه قضا تا دنیای سیاست

پس از معاون اولی در سال ۱۳۹۳ و در دوره ریاست آملی لاریجانی دادستان کل کشور شد؛ اما این بار مسئولیت‌اش کوتاه بود و تا اسفند ۱۳۹۴ ادامه داشت.

همزمان با اتمام این دوره، دوره دادستانی ویژه روحانیت نیز به پایان رسید؛ او از سال ۱۳۹۱ با حکم رهبر انقلاب دادستان ویژه روحانیت نیز بود.

با درگذشت عباس واعظ‌طبسی تولیت آستان قدس رضوی با حکم مقام معظم رهبری جانشین او در آستان قدس رضوی و مدیریت حرم رضوی را عهده‌دار شد.

ورود رئیسی به مراودات و معادلات سیاسی از اواخر سال ۱۳۹۵ و برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ بود. این انتخابات دومین دوره‌ای بود که حسن روحانی برای ریاست دولت رقابت می‌کرد. در آن زمان، رئیسی همراه محمدباقر قالیباف شهردار سابق تهران نامزد ریاست‌جمهوری شدند و روز‌های پایانی قالیباف به نفع او کنار کشید.

این انتخابات یکی از چالشی‌ترین دوران زندگی سیاسی رئیسی بود و مناظره‌های انتخاباتی صحنه‌های ماندگاری را در این انتخابات رقم زد.

رئیسی در این انتخابات با وجود ائتلاف با بدنه رای قالیباف بازهم نتوانست راه به جایی ببرد و پس از انتخابات با ۱۶ میلیون رای به مشهد بازگشت.

پس از انتخابات، او و قالیباف با حکم رهبری به عضویت مجمع تشخیص مصاحت نظام درآمدند. او اسفند ۱۳۹۷ جانشین رئیس سابقش آملی لاریجانی در ریاست قوه قضاییه شد.

همزمان بنا به ادعای برخی نزدیکان قالیباف، او خود را برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ آماده می‌کرد. نهایتا همین هم شد؛ سال ۱۴۰۰ با ردصلاحیت رقبای او، یعنی علی لاریجانی و اسحاق جهانگیری، رقبایی در صحنه ماندند که امیدی به پیروزی آنها نبود. با پیروزی قابل پیش‌بینی رئیسی، نگاه‌ها به عملکرد دولت او بود که از شهریور ۱۴۰۰ آغاز به کار کرد، دولتی که به پایان نرسید.

نهمین رئیس جمهور زودتر از موعد می‌آید

عصر ۳۰ اردیبهشت و در شرایطی که چند ماه دیگر، فضای کشور وارد انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم می‌شد، هلی‌کوپتر حامل ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه، آل‌هاشم امام جمعه تبریز و استاندار آذربایجان شرقی دچار سانحه شد. با درگذشت شهادت‌گونه ابراهیم رئیسی حالا بجای آنکه اواخر امسال فضای کشور کم‌کم وارد انتخابات ریاست‌جمهوری شود، اواخر بهار امسال این اتفاق رخ خواهد داد؛ از امروز تا ۵۰ روز دیگر باید نهمین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شود.

منبع: خبرآنلاین