توسعه شبکه‌های آبیاری اولویت دولت در برنامه هفتم باشد/ولع سد سازی در مازندران

بابک مومنی در گفت وگو با ایسنا، اظهار کرد: برنامه هفتم توسعه با توجه به اینکه کمی با تاخیر مواجه شده اما به صورت جدی در دستور کار دولت قرار دارد و دیده شدن بخش آب فرصتی بسیار ویژه است.

وی تصریح کرد: متاسفانه در برنامه پنجم و ششم توسعه مواردی که با بخش آب استان مازندران ارتباط داشت عملا معطل مانده است.

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نورمازندران با اشاره به اینکه در برنامه پنجم توسعه مواد ۱۴۰ و ۱۴۱و ۱۴۲ به بخش آب اختصاص دارد، خاطرنشان کرد: در ماده ۱۴۰ موضوع مدیریت بهم پیوسته و توسعه پایدارمنابع آب در کشور را هدف گذاری کرده بود و وزارت نیرو یک سری تکالیفی داشت که بند (الف ) آن ایجاد تعادل بین برداشت و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی در تمامی دشت‌های کشور بود و یک سری اقدامات حفاظتی، سازه‌ای و غیر سازه‌ای تعریف شده بود.

مومنی با بیان اینکه همچنان تاکنون کسری مخازن در دشت‌های استان وجود دارد، افزود: بر اساس آمار رسمی وزارت نیرو این استان بیش از نیم میلیارد متر مکعب کسری مخزن در حوضه‌های آبریز استان مازندران و بخشی از دریای خزر که به جغرافیای سیاسی استان مربوط می شود را دارد.

وی ادامه داد: از جمله مطالبات جدی در برنامه پنجم نصب کنتورهای حجیم بر روی تمامی آب‌های چاه محفوره دارای پروانه با هزینه مالکان بود که به نظر می‌رسد علی‌رغم اینکه شروعی داشت اما هنوز به ثمر نرسیده است.

بهبود تراز آب‌های زیر زمینی

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران، گفت: بهبود تراز منفی آب‌های زیر زمینی نسبت به سال آخر برنامه چهارم حداکثر تا ۲۵ درصد با مشارکت جهاد کشاورزی از جمله دیگر موضوعات بود که عملا همچنان چالش تراز سفره‌های آب زیرزمینی ادامه دارد و به نظر می‌رسد که شرایط نه تنها بهتر نشد بلکه بدتر هم شده است.

مومنی موضوع بعدی در ماده ۱۴۱ را مطالبه جدی از تحویل حجمی آب به تشکل‌های آب‌بران در سال‌های برنامه عنوان کرد و افزود: متاسفانه هنوز تشکل‌های آب‌بران به عنوان متولیان که می‌توانند در بهبود بهره‌وری آب نقش کلیدی و اساسی را ایفا کنند در استان مازندران شکل نگرفته است.

وی یادآورشد: یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های طرح در زیر حوزه بانک جهانی تشکیل تشکل‌های آب‌بران بود که متاسفانه به لحاظ ساختاری و سازمانی هیچ وقت محقق نشد هر چند زیر ساخت‌هایی آماده شد و امروز در بخش دولتی قرار دارد و عملا آن ساختاری که در قالب نظام بهره برداری از وزارت نیرو، آب را به شکل حجمی دریافت می‌کرد و به صورت تخصصی توزیع انجام می‌داد همچنان درگیر ساختارهای سنتی میرآبی در استان مازندران است.

ولع سد سازی در مازندران

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران در توضیح بند (د) ماده ۱۴۱ گفت: دولت باید توسعه شبکه‌های اصلی، فرعی و اراضی آب‌خور سدها را در دستور کار قرار می‌داد که متاسفانه از ۴۷۰ هزار اراضی زیر کشت استان مازندران حدود۳۰ هکتار زیر پوشش شبکه مدرن قرار دارد و همچنان ولع سد سازی وجود دارد.

این مسئول ادامه داد: متاسفانه پروژه پایین دست آن که بهره برداری از منابع سد را به صورت کارآمد فراهم می‌کند(احداث شبکه ) دچار فقر عجیبی شده است هرچند شبکه قدیمی تجن هم در بعد زهکشی کامل نیست و پروژه البرز و گله‌ورد هم از توسعه شبکه شرایط مطلوبی ندارند و بااینکه از جمله مطالبات توسعه پنجم بود باز هم معطل مانده است.

مومنی اضافه کرد: بند (ج) ماده ۱۴۲ به منظور جمع آوری آب‌های سطحی و هرز آب‌های پراکنده، استفاده و جمع آوری نزولات آسمانی در فصل‌های غیر زراعی برای بهبود کشاورزی اشاره دارد و وزارت نیرو موظف است در دوسال اول برنامه نسبت به احیای آب بندان‌های شناخته شده اقدام و در صورت نیاز آب بندان‌های جدید احداث نماید که متاسفانه این مورد در مازندران به یک مسئله پیچیده تبدیل شده است.

وی پیشنهاد کرد: در قالب طرح زیر ساخت‌های اراضی کشاورزی به صورت یک پروژه کلان و راهبردی که مطالبه سیاست‌های کلی برنامه هفتم هم است به وزارت جهادکشاورزی موکول شود چرا که از این اعتبارات قطره چکانی نمی‌توان انتظار بزرگی داشت و در صورتی که مسئله آب بندان‌ها حل شود و بتوان مرمت و بازسازی در اولویت اول و در صورت نیاز با احداث آب بندان‌های جدید در مکان‌های مناسب، قطعا ظرفیت مهار آب‌های سطحی مازندران به صورت پایدار و بدون تعرض به محیط زیست حداقل دوبرابر کرد.

کارشناس علوم مهندسی آب و سازه‌های هیدرولیکی، خاطرنشان کرد: برنامه ششم چالش‌های خود را داشت و پیش بینی کرده بود که سالانه ۱۱ میلیارد مترمکعب برای کل کشور تاپایان برنامه جهت کاهش مصرف سالانه آب اقدام شود که متاسفانه این مهم را انجام نداده است.

مومنی یکی از موضوعات مهم در برنامه ششم را رعایت الگوی کشت مناسب با منطقه بیان کرد و گفت: مقرر شده بود وزارت جهاد کشاورزی طرح ملی الگوی کشت را ارائه دهد و همان طور که در ماده ۱۳.۱ بیان شد پرداخت نکردن هرگونه یارانه و حمایت مالی به محصولات برخلاف الگوی کشت تولید می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ارتقای شاخص بهره‌وری آب کشاورزی با توسعه روش‌های نوین آبیاری در بند (ب) ماده۱۳.۱ مطرح شده است، یادآورشد: در کشور اتفاقات خوبی رقم خورده است اما مازندران عقب افتادگی تاریخی داشته و حتی از منابع مالی گذشته هم‌ به درستی استفاده نشده‌ است.

توسعه شبکه‌های آبیاری

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران پیشنهاداتی را در برنامه هفتم با توجه به سیاست‌های کلان ابلاغی بیان کرد و گفت: اولین و مهم‌ترین پیشنهاد در تخصیص اولویت‌های عمرانی سازه این است که به جای اشتهای سیری ناپذیری که وزارت نیرو به توسعه ساخت سدها دارد به سمت توسعه شبکه‌های آبیاری حرکت کند چرا که منطقی نیست از ۴۷۰ هزار اراضی کشاورزی فقط ۳۰ هزار مورد زیر پوشش شبکه آبیاری قرار داشته باشد.

مومنی تخصیص اعتبارات تامین آب به توسعه، مرمت و بهسازی آب بندان‌های شمال کشور را از دیگر پیشنهادهای خود برشمرد و افزود: با توجه به اینکه عزم جدی در بهره برداری از آب بندان‌ها و تبدیل آن به سدهای خاکی درون دستی با تمام سازه‌های آن می‌توان حداقل در شمال کشور بیش از۱.۲ میلیارد متر مکعب جریان آب برگشتی را مهار و به استحصال رسانید.

وی با اشاره به اینکه اجرای کامل طرح زیرساختی و اصلاح اراضی شمال کشورمی‌تواند تحول بنیادین در مدیریت آب شمال کشور باشد، خاطرنشان کرد: جلوگیری از پروژه‌های انتقال آب بین حوزه‌ای دریای خزر به فلات مرکزی ایران از دیگر پیشنهادات است چرا که بیش از یک میلیارد متر مکعب از منابع آب مازندران را هدف قرار داده‌ است. و از آنجایی که پتانسیل آب استان از ۶ میلیارد مترمکعب به ۴ میلیارد مترمکعب کاهش پیدا کرده و منابع ما پاسخگوی نیاز کشت مازندران را نمی‌دهد علاوه بر اشتغال، امنیت غذایی را نیز تهدید می‌کند.

جلوگیری از پیشروی آب‌های شور

عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران تغییر رویکرد کاملا سیاسی وزارت نیرو به یک روند کاملا فنی از دیگر پیشنهادات خود بیان کرد و ادامه داد: اجرای طرح‌های تعادل بخشی حفظ منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از پیشروی آب‌های شور از جمله مسائلی که باید به صورت جدی دنبال شود.

مومنی تامین اعتبارات مورد نیاز برای اصلاح و تجهیز سردهنه‌های آبگیر استان که با چالش‌های جدی مواجه هستند، پیگیری جدی حق آبه‌های حوزه‌های زیست محیطی استان همیشه مورد غفلت قرار می‌گیرد، تامین اعتبار فعالیت‌های آبخیزداری و آب‌خوان داری در مناطق بالادست، توسعه بندهای تنظیمی و انحرافی به جای احداث سدهای مخزنی بزرگ، و حرکت به سمت برنامه جامع استقرار جامع آب بران، مدیریت تحویل حجمی آب به‌عنوان رکن غیر سازه‌ای منابع یکپارچه آب از جمله دیگر پیشنهادات خود بیان کرد.

انتهای پیام