آموکسی سیلین چیست؟ فواید و عوارض جانبی داروی Amoxicillin

داروی “آموکسی سیلین” یکی از آنتی‌بیوتیک‌های پراستفاده و حیاتی در جهان پزشکی است. این دارو با سال‌ها تاریخچه درمانی و کاربردهای گسترده، به عنوان یک انتخاب اصلی در درمان عفونت‌های باکتریایی مورد تأیید پزشکان و متخصصان بهداشت قرار گرفته است. آموکسی سیلین، عضوی از خانواده پنی‌سیلین‌ها، به عنوان یکی از داروهای ضرور در کیفیت ارائه مراقبت‌های بهداشتی به بیماران از اهمیت بسیاری برخوردار است. از جمله موارد کاربرد این دارو می‌توان به درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی، عفونت‌های دستگاه گوارشی، عفونت‌های دستگاه ادراری و عفونت‌های پوستی اشاره نمود. در ادامه به بررسی اشکال دارویی، موارد مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی Amoxicillin خواهیم پرداخت.

اشکال دارویی آموکسی سیلین

1. محلول خوراکی ۱۲۵ میلی گرم / ۵ میلی لیتر، ۲۰۰ میلی گرم / ۵ میلی لیتر، ۲۵۰ میلی گرم / ۵ میلی لیتر و ۴۰۰ میلی گرم / ۵ میلی لیتر
2. کپسول ۲۵۰ میلی گرم و ۵۰۰ میلی گرم
3. قرص ۵۰۰ میلی گرم و ۸۷۵ میلی گرم
4. قرص جویدنی ۱۲۵ میلی گرم و ۲۵۰ میلی گرم

موارد مصرف داروی آموکسی سیلین

آموکسی‌ سیلین (Amoxicillin) برای درمان طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. این دارو یک آنتی‌بیوتیک از نوع پنی‌سیلین است که با توقف رشد باکتری‌ها عمل می‌کند. این آنتی‌بیوتیک فقط عفونت‌های باکتریایی را درمان کرده و برای عفونت‌های ویروسی (مانند سرماخوردگی، آنفولانزا) کارایی ندارد. استفاده از هرگونه آنتی‌بیوتیک در مواقعی که نیازی به آن نیست، می‌تواند باعث شود که برای عفونت‌های بعدی کارایی نداشته باشد. آموکسی‌ سیلین همچنین همراه با سایر داروها برای درمان زخم معده و روده ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری و جلوگیری از بازگشت زخم‌ها استفاده می‌شود.

موارد مصرف آموکسی‌ سیلین در بزرگسالان

1. عفونت‌های گوش، حلق و بینی
2. عفونت دستگاه تناسلی ادراری
3. عفونت پوست و ساختار پوست
4. عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی
5. هلیکوباکتر پیلوری
6. سیاه زخم
7. اندوکاردیت عفونی
8. بیماری لایم (خارج از برچسب)
9. عفونت کلامیدیا در زنان باردار (خارج از برچسب)

موارد مصرف آموکسی‌ سیلین در کودکان

1. عفونت‌های گوش، حلق و بینی
2. اوتیت مدیا حاد
3. عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی
4. سیاه زخم (خارج از برچسب)
5. اندوکاردیت عفونی (خارج از برچسب)
6. بیماری لایم (خارج از برچسب)

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Amoxicillin

مشتق از آمپی‌سیلین و دارای طیف ضدباکتری مشابه (بعضی ارگانیسم‌های گرم مثبت و گرم منفی) می‌باشد. عمل ضدباکتری مشابه پنی‌سیلین؛ با مهار بیوسنتز موکوپپتید دیواره سلولی بر روی باکتری‌های حساس در مرحله تکثیر عمل می‌کند. فراهمی زیستی و پایداری برتر نسبت به اسید معده و دارای طیف فعالیت وسیع‌تری نسبت به پنی‌سیلین است. نسبت به پنی‌سیلین در برابر استرپتوکوک پنوموکوک فعالیت کمتری دارد. سویه‌های مقاوم به پنی‌سیلین به آموکسی‌سیلین نیز مقاوم هستند، اما دوزهای بالاتر ممکن است موثر باشد. همچنین در برابر ارگانیسم‌های گرم منفی (مانند N مننژیتیدیس، H آنفلوانزا) موثرتر از پنی‌سیلین است.

مقدار مصرف داروی Amoxicillin

این دارو (Amoxicillin) را به صورت خوراکی با یا بدون غذا طبق دستور پزشک معمولاً هر ۸ یا ۱۲ ساعت مصرف کنید. دوز بر اساس وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان است. در حین استفاده از این دارو، مقدار زیادی مایعات بنوشید، مگر اینکه پزشک خلاف آن را به شما بگوید. برای بهترین اثر، این آنتی‌بیوتیک را در زمان‌های مساوی مصرف کنید. مصرف این دارو را تا پایان کامل مقدار تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر وضعیت شما ادامه یافت یا بدتر شد به پزشک خود اطلاع دهید.

زمان مصرف کپسول آموکسی سیلین

1. برای درمان عفونت‌های گوش، حلق و بینی (خفیف تا متوسط) ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۲۵۰ میلی گرم هر ۸ ساعت برای ۱۰ الی ۱۴ روز مصرف می‌شود. همچنین برای نوع شدیدتر ۸۷۵ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت برای ۱۰ الی ۱۴ روز مصرف شود.
2. عفونت‌های دستگاه تناسلی ادراری خفیف تا متوسط، ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۲۵۰ میلی گرم هر ۸ ساعت استفاده می‌شود. همچنین عفونت‌های شدیدتر ۸۷۵ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت با ۲۵۰ میلی گرم هر ۸ ساعت تجویز خواهد شد.
3. عفونت‌های پوست و ساختار پوست (خفیف تا متوسط)، ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۲۵۰ میلی گرم هر ۸ ساعت و برای نوع شدیتر ۸۷۵ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت تجویز می‌شود.
4. عفونت دستگاه تنفسی تحتانی ۸۷۵ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت در مدت ۱۰ الی ۱۴ روز مصرف می‌شود.
5. این دارو در جهت عفونت هلیکوباکتر پیلوری و سابقه فعال یا ۱ ساله زخم اثنی‌عشر دارای کاربرد می‌باشد. برای درمان سه گانه ۱ گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت به مدت ۱۴ روز با لانزوپرازول (۳۰ میلی گرم) و کلاریترومایسین (۵۰۰ میلی گرم) استفاده می‌شود. همچنین برای درمان دوگانه ۱ گرم به صورت خوراکی هر ۸ ساعت به مدت ۱۴ روز همراه با لانزوپرازول (۳۰ میلی گرم) در بیمارانی که نسبت به کلاریترومایسین غیرقابل تحمل یا مقاوم هستند، تجویز می‌شود.
6. دوز پیشنهادی برای سیاه زخم (پروفیلاکسی استنشاقی پس از مواجهه) ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت به صورت خوراکی می‌باشد.
7. اندوکاردیت عفونی، ۲ گرم ۳۰ الی ۶۰ دقیقه قبل از عمل به صورت خوراکی استفاده می‌شود.
8. بیماری لایم، ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۸ ساعت (بسته به اندازه بیمار) برای ۳-۴ هفته یا ۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم هر ۸ ساعت در دوزهای منقسم با حداکثر ۵۰۰ میلی گرم در دوز استفاده می‌شود.
9. در آخر نیز برای عفونت کلامیدیا در زنان باردار در سه ماهه اول ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۸ ساعت به مدت ۷ روز تجویز می‌شود.

مقدار مصرف آموکسی سیلین در کودکان

1. عفونت‌های گوش، حلق و بینی (خفیف تا متوسط) در کودکان کمتر از ۳ ماه، ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت در مدت ۴۸-۷۲ ساعت، کودکان بیشتر از ۳ ماه و کمتر از ۴۰ کیلوگرم ۲۵ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۲۰ میلی گرم بر کیلوگرم هر ۸ ساعت، افراد بالای ۴۰ کیلوگرم ۵۰۰ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۲۵۰ میلی گرم هر ۸ ساعت در مدت ۱۰-۱۴ روز مصرف می‌شود.
2. عفونت‌های گوش، حلق و بینی (شدید) در کودکان کمتر از ۳ ماه ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت برای ۴۸-۷۲ ساعت و برای ۱۰ روز برای عفونت‌های Spyogenes، کودکان بیشتر از ۳ ماه و کمتر از ۴۰ کیلوگرم ۴۵ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز هر ۸ ساعت و افراد بالای ۴۰ کیلوگرم ۸۷۵ میلی گرم به صورت خوراکی هر ۱۲ ساعت یا ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت در مدت ۱۰-۱۴ روز مصرف می‌کنند.
3. اوتیت مدیا حاد در کودکان بیشتر از ۲ ماه ۹۰-۸۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز به صورت خوراکی در دوزهای منقسم در ۱۲ ساعت مصرف می‌شود. آموکسی‌سیلین-کلاوولانات را در بیمارانی که در ۳۰ روز گذشته آموکسی‌سیلین دریافت کرده‌اند یا مبتلا به سندرم اوتیت ملتحمه هستند در نظر بگیرید.
4. عفونت دستگاه تنفسی تحتانی (خفیف، متوسط و شدید) در کودکان کمتر از ۳ ماه ۳۰ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی در دوزهای ۱۲ ساعت برای ۴۸-۷۲ ساعت و برای ۱۰ روز در جهت عفونت‌های Spyogenes مصرف می‌شود. همچنین برای کودکان بیشتر از ۳ ماه و کمتر از ۴۰ کیلوگرم ۴۵ میلی گرم بر کیلوگرم در روز به صورت خوراکی در ۱۲ ساعت یا ۴۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز هر ۸ ساعت استفاده می‌شود. دوز پیشنهادی برای افراد بالای ۴۰ کیلوگرم نیز ۸۷۵ میلی گرم هر ۱۲ ساعت یا ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت به صورت خوراکی در مدت ۱۰-۱۴ روز می‌باشد.
5. سیاه زخم در کودکان کمتر از ۴۰ کیلوگرم، ۱۵ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی هر ۸ ساعت و در افراد بیشتر از ۴۰ کیلوگرم ۵۰۰ میلی گرم هر ۸ ساعت به صورت خوراکی استفاده می‌شود.
6. جهت پیشگیری اندوکاردیت عفونی در کودکان ۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم به صورت خوراکی ۳۰-۶۰ دقیقه قبل از عمل مصرف می‌شود. دستورالعمل‌های AHA، پیشگیری را فقط در بیماران پرخطری که تحت روش‌های تهاجمی با سابقه بیماری‌های قلبی هستند که آن‌ها را مستعد عفونت کرده توصیه می‌کند.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی آموکسی سیلین (Amoxicillin)، اگر به آن یا به آنتی‌بیوتیک‌های پنی‌سیلین یا سفالوسپورین حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی خاص از جمله بیماری کلیوی، نوع خاصی از عفونت ویروسی (مونونوکلئوز عفونی)، اختلالات کبدی یا ریوی شدید، مشکلات قلبی، مشکلات دستگاه گوارش (زخم معده، زخم مری و..) و… با پزشک در رابطه با خطرات استفاده و عوارض مشورت کنید.

1. آنافیلاکسی به ندرت گزارش شده است، اما احتمال بروز آن پس از درمان تزریقی با پنی‌سیلین بیشتر است.
2. کلستریدیوم دیفیسیل (CDAD) با استفاده از تقریباً همه عوامل ضدباکتریایی گزارش شده است. شدت ممکن است از اسهال خفیف تا کولیت کشنده متغیر باشد. CDAD ممکن است بیش از ۲ ماه پس از قطع درمان رخ دهد. در صورت مشکوک یا تایید CDAD، فوراً مصرف را قطع کرده و مدیریت مناسب مایعات و الکترولیت‌ها، مکمل‌های پروتئینی، درمان آنتی‌بیوتیکی C difficile و ارزیابی جراحی را آغاز کنید.
3. در بیماران مبتلا به مونونوکلئوز عفونی به دلیل خطر ایجاد بثورات پوستی اریتماتوز تجویز نشود.
4. در صورت عدم وجود عفونت باکتریایی اثبات شده یا مشکوک به بیماران به دلیل خطر ایجاد باکتری‌های مقاوم به آن، دارو را تجویز نکنید.
5. سوپرعفونت با پاتوژن‌های باکتریایی یا قارچی ممکن است در طول درمان رخ دهد. در صورت مشکوک شدن، فوراً قطع و درمان مناسب شروع شود.
6. در بیماران مبتلا به آلرژی به سفالوسپورین‌ها و کارباپنم‌ها احتیاط کنید.
7. دوزهای بالا ممکن است با برخی روش‌ها باعث آزمایش کاذب گلوکز ادرار شود.
8. این دارو در برخی موارد باعث عوارض جانبی شدید پوستی (SCAR) مانند سندرم استیونز-جانسون (SJS)، نکرولیز سمی اپیدرمی (TEN)، واکنش دارویی با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) و پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد (AGEP) می‌شود. اگر بیماران دچار بثورات پوستی شوند، باید به دقت تحت نظر باشند و در صورت پیشرفت ضایعات، درمان قطع شود.

موارد منع مصرف آموکسی‌سیلین

1. حساسیت مفرط مستند به پنی‌سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها، ایمی‌پنم

عوارض جانبی داروی آموکسی سیلین (Amoxicillin)

کم‌خونی، اسهال، سردرد یا سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، کهیر و… برخی از عوارض جانبی داروی آموکسی سیلین (Amoxicillin) می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از عوارض جانبی جدی این دارو شامل علائم بیماری کبدی (مانند تهوع یا استفراغ شدید، از دست‌دادن اشتها، درد معده یا شکم، زردی چشم یا پوست، ادرار تیره)، کبودی یا خونریزی آسان و… می‌باشد. در صورت مشاهده با پزشک در رابطه با تغییر دوز یا نسخه مشورت کنید.

1. آنافیلاکسی
2. کم خونی
3. ارتفاع AST/ALT
4. کاندیدیاز مخاطی جلدی
5. اسهال
6. سردرد
7. حالت تهوع
8. استفراغ
9. کهیر
10. کولیت کاذب غشایی
11. واکنش شبه بیماری سرم

عوارض گزارش شده از آموکسی سیلین

1. دستگاه گوارش (به عنوان مثال زبان مودار سیاه و کولیت هموراژیک و شبه غشایی که ممکن است در طول یا بعد از درمان رخ دهد)
2. واکنش‌های حساسیت، واکنش‌های آنافیلاکتیک یا آنافیلاکتوئید (شامل شوک)، آنژیوادم، واکنش‌های شبه بیماری سرم (کهیر یا بثورات پوستی همراه با آرتریت، آرترالژی، میالژی و اغلب تب)، واسکولیت حساسیت‌زا، راش‌های چندگانه ماکولوپاپولار اریتماتوز، سندرم، درماتیت لایه بردار، نکرولیز اپیدرمی سمی، پوسچولوز اگزانتماتوز عمومی حاد، واسکولیت حساسیتی، کهیر، خارش، لباس
3. افزایش متوسط ​​در AST یا ALT؛ اختلال عملکرد کبدی (به عنوان مثال زردی کلستاتیک، کلستاز کبدی و هپاتیت سیتولیتیک حاد گزارش شده است)
4. کلیه (به عنوان مثال کریستالوری)
5. کم خونی (به عنوان مثال، کم خونی همولیتیک، ترومبوسیتوپنی، پورپورای ترومبوسیتوپنیک، ائوزینوفیلی، لکوپنی، آگرانولوسیتوز)
6. واکنش‌های CNS (مانند بیش‌فعالی برگشت‌پذیر، بی‌قراری، اضطراب، بی‌خوابی، گیجی، تشنج، تغییرات رفتاری، سرگیجه)، مننژیت آسپتیک
7. تغییر رنگ دندان (رنگ قهوه‌ای، زرد یا خاکستری) که ممکن است با مسواک‌زدن یا تمیز کردن دندان کاهش یابد یا از بین برود.

تداخل دارویی آموکسی سیلین

1. تداخلات رده X (پرهیز): ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن وبا
2. افزایش اثرات داروها توسط آموکسی‌سیلین: آمینوگلیکوزیدها، آنتاگونیست های ویتامین کا
3. کاهش اثرات داروها توسط آموکسی‌سیلین: آمینوگلیکوزیدها، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، واکسن وبا، لاکتوباسیلوس و استریول، سدیم پیکوسولفات، واکسن حصبه

مصرف آموکسی سیلین (Amoxicillin) در دوران بارداری و شیردهی

داده‌های موجود از مطالعات اپیدمیولوژیک منتشر شده و گزارش‌های موردی مراقبت‌های دارویی طی چندین دهه با مصرف آموکسی‌سیلین، خطرات مرتبط با دارو برای نقایص مادرزادی، سقط جنین، یا پیامدهای نامطلوب مادر یا جنین را ثابت نکرده است. در مطالعات تولیدمثل حیوانی با تجویز آموکسی‌سیلین در موش‌های باردار و موش‌های صحرایی با دوزهای ۱۲٫۵ و ۲۵ برابر دوز توصیه شده برای انسان، هیچ اثر منفی رشدی مشاهده نشد.

تاثیر آموکسی سیلین در شیردهی

داده‌های یک مطالعه بالینی شیردهی منتشر شده گزارش می‌دهد که آموکسی سیلین (Amoxicillin) در شیر انسان وجود دارد. اثرات نامطلوب منتشر شده با قرار گرفتن در معرض آموکسی‌سیلین در نوزادان شیرده شامل اسهال است. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات این دارو بر تولید شیر وجود ندارد. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر باید همراه با نیاز بالینی مادر به درمان و هرگونه عوارض جانبی احتمالی بر روی کودک شیرده ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر گرفته شود.

شرایط نگهداری داروی Amoxicillin

داروی آموکسی سیلین باید دردمای اتاق و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود. توجه داشته باشید که تمام داروهای شیمیایی و گیاهی باید دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری شوند.

کلام آخر در مورد داروی آموکسی سیلین

همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم،آموکسی سیلین به عنوان یک آنتی‌بیوتیک از خانواده پنی‌سیلین‌ها نقش بسیار مهمی در درمان عفونت‌ها و بیماری‌های باکتریایی ایفا می‌کند. این دارو به عنوان یکی از داروهای پرکاربرد و مؤثر در جهان پزشکی معرفی می‌شود. این دارو در درمان موارد متعددی از جمله عفونت‌های دستگاه تنفسی، دستگاه گوارشی، دستگاه ادراری و پوستی به کار می‌رود. آموکسی سیلین به عنوان یکی از انتخاب‌های اصلی پزشکان در مواجهه با عفونت‌ها شناخته می‌شود. با این حال برای مصرف انواع آنتی‌بیوتیک نیاز به نسخه و دستور پزشک دارید تا از عوارض و خطرات جلوگیری شود.

منبع سایت: Medscape