اقوام در ترکیب جمعیتی و قوانین جمهوری قرقیزستان

به گزارش خبرنگار مهر، هفتادمین قسمت از سلسله یادداشت‌های غیراداری پرویز قاسمی، رایزن فرهنگی ایران در قرقیزستان به بحث و بررسی پیرامون ترکیب قومی شهروندان قرقیزستانی اختصاص پیدا کرده است.

این یادداشت را که در تاریخ بیستم مهر ۱۴۰۰ نوشته شده در ادامه بخوانید:

بررسی آمارهای منابع رسمی قرقیزستان در طول سی سال گذشته از ایجاد تغییرات ملموس و معنادار در ترکیب ملی جمعیت این کشور چندملیتی حکایت دارد. این تغییرات در حدی چشمگیر است که کمیته ملی آمار اعلام کرده قرقیزستان تبدیل به یک کشور تک فرهنگی می‌شود.

جمعیت قرقیزستان در سرشماری سال ۲۰۱۹ میلادی ۶ میلیون و ۳۸۹ هزار نفر برآورده شده است. ۷۳/۵ درصد جمعیت این کشور را قرقیزها تشکیل می‌دهند. دومین قوم بزرگ ساکن در این کشور ازبک‌ها هستند. اکنون تعداد آنها ۹۴۰ هزار و ۶۲۸ نفر است. روس‌ها در ردیف سوم (۳۴۸ هزار نفر) قرار دارند جمعیت تاجیک‌های قرقیزستان ۵۶ هزار نفر است اما این تعداد سال به سال افزایش می‌یابد. البته اختلافات مرزی بین دو کشور که در سال ۲۰۲۱ بعضا به بروز درگیری‌های نظامی هم منجر شده است تاحدودی براین مسئله سایه انداخته و فعلا رفت و آمدهای سنتی و آزادانه اتباع دو کشور را با مشکلاتی مواجه کرده است.

طبق گزارش کمیته آمار هر سال تعداد اقوام اروپایی ساکن این کشور کاهش می‌یابد. جمعیت روس‌ها، اوکراینی‌ها، آلمان‌ها و سایر اقوام کاهش می‌یابد، این در حالی است که جمعیت آسیایی رو به افزایش است.

ترکیب ملی جمعیت قرقیزستان در اواسط سال ۲۰۱۹

قرقیزها ۷۳،۵ درصد

ازبک‌ها ۱۴،۷ درصد

روس‌ها ۵،۵ درصد

دونگان‌ها ۱،۱ درصد

اویغورها، تاجیک‌ها و سایر اقوام ۰،۹ درصد

در ارتباط با هریک از اقوام و ملیت‌های ساکن در قرقیزستان (گرجی‌ها، آذری‌ها، دونگان‌ها، یونانی‌ها، بلغارها، قزاق‌ها، ازبک‌ها، تاجیک‌ها، ارمنی‌ها، آلمانی‌ها، ملداویایی‌ها، یهودیان و…) تلاش خواهیم کرد در یادداشت‌های بعدی بطور جداگانه گزارش‌هایی را براساس آخرین آمار و داده‌های منابع رسمی از جمله وزارت فرهنگ قرقیزستان تهیه کرده و در اختیار مخاطبان و خوانندگان این یادداشت‌ها قرار دهیم.

قبل از آن باید ببینیم در قوانین این کشور از جمله در قانون اساسی و قانون مربوط یه حمایت از حقوق شهروندی اقلیت‌های دینی و قومی؛ چه تمهیدات و شرایطی در ارتباط با اقوام پیش بینی و وضع شده است.

در این قوانین از جمله موارد زیر تصریح شده است:

– سنگ بنای سیاست داخلی قرقیزستان تأمین حقوق اقلیت‌های ملی، حفظ هماهنگی بین‌قومی و مدارا بین ادیان است.

– ماده ۴ قانون زبان دولتی جمهوری قرقیزستان: در جمهوری قرقیزستان توسعه آزاد زبان‌های ملیت‌های دیگر ساکن کشورتأمین می‌شود. در این چارچوب حتی امکان آموزش سایر زبان ها در مدارس قرقیزستان درصورت تامین کادر آموزشی و به صورت زبان اختیاری آخر هفته ای وجود دارد. باستناد همین وضعیت سال‌هاست زبان فارسی در برخی مدارس بیشکک (در حال حاضر در ۴ مدرسه) با حمایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نمایندگی بنیاد سعدی در قرقیزستان به دانش آموزان علاقه‌مند قرقیز آموزش داده می‌شود.

– ماده ۵ قانون اساسی جمهوری قرقیزستان: جمهوری قرقیزستان حفظ، توسعه و علمکرد برابر و آزاد همه زبان‌های مورد استفاده مردم کشور را تضمین می‌کند.

– در حال حاضر در این کشور مراکز فرهنگی ملی فعالیت دارند؛ گروه‌های قومی روزنامه‌ها و مدارس خود را دارند که به زبان مادری آنها فعالیت می‌کنند. آنها دارای حق کامل پخش برنامه‌های خود از رادیو و تلویزیون دولتی هستند.

– طبق ماده ۱۵ قانون اساسی جمهوری قرقیزستان؛ همه در برابر قانون و دادگاه برابر هستند و هیچ کس به دلیل منشا و خاستگاه، جنسیت، نژاد، ملیت، زبان، دین، عقاید سیاسی و مذهبی و یا دیگر شرایط شخصی یا عمومی مورد تبعیض، نقض حقوق و آزادی‌ها قرار نمی‌گیرد.

– حقوق برابر برای شهروندان، صرف نظر از نژاد، ملیت، منشا قومی، زبان و غیره توسط کلیه قوانین و مقررات، از جمله قانون آیین دادرسی کیفری و قانون آیین دادرسی مدنی تعیین شده است.

– ۱۰ دسامبر ۱۹۹۳ با فرمان رئیس‌جمهور قرقیزستان کمیته برگزاری اولین قورولتای (گردهمایی) خلق قرقیزستان برای بررسی موارد تقویت هماهنگی بین اقوام و دوستی بین مردم جمهوری قرقیزستان تأسیس شد. قورولتای هر سال برگزار می‌شود.

– قورولتای خلق قرقیزستان در تاریخ ۲۲ ژانویه ۱۹۹۴ تصمیم به ایجاد مجمع خلق‌های قرقیزستان گرفت. هدف و وظیفه این مجمع حمایت از منافع ملی اقوام قرقیزستان و تأمین همبستگی مردم کشور است.

– در حال حاضر مجمع خلق‌های قرقیزستان شامل ۳۱ مرکز ملی و فرهنگی و انجمن‌های اجتماعی بر پایه قومیت است.

بر اساس همین قوانین است که در کشور قرقیزستان مراکز فرهنگی ملی اقوام و ملیت‌ها فعالیت می‌کنند ؛گروه‌های قومی روزنامه‌ها و مدارس خود را دارند که به زبان مادری آنها فعالیت می‌کنند و همچنین همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد این حق و امکان را دارند که برنامه‌های خود را از رادیو و تلویزیون دولتی پخش کنند.

پرویز قاسمی، بیشکک

۲۰/۷/۱۴۰۰