تغییر اقلیم مهم ترین خطر ۱۰ سال آینده نظام سلامت

آرزو دهقانی، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: هر ساله ۷ آوریل مصادف با ۱۸ فروردین به عنوان روز جهانی بهداشت شناخته می‌شود. شعار امسال سازمان جهانی بهداشت برای این روز نیز «سیاره ما، سلامت ما، هوا، آب و غذای مان را پاک کنیم» است.

وی افزود: این شعار در حالی برای روز جهانی سال ۲۰۲۲ انتخاب شده است که گزارش جهانی خطر مجمع جهانی اقتصاد در سال جاری علل و روند ریسک‌ها در ۵ دسته اقتصادی، محیط زیستی، ژئوپولیتیک، اجتماعی و تکنولوژیک را تحلیل و پیش بینی‌های خود از شدت و دامنه ریسک‌ها را ارائه می‌دهد.

دهقانی ادامه داد: بر اساس مطالعات و پیش بینی‌های مجمع جهانی اقتصاد، ١٠ خطر اول جهانی در ۱۰ سال آینده عبارتند از؛ ١- ناکامی اقدامات در زمینه تغییر اقلیم ٢- تغییرات شدید آب و هوایی ٣- از بین رفتن تنوع زیستی ٤- فرسایش انسجام اجتماعی ٥- بحران‌های معیشتی ٦- بیماری مسری ٧- خسارات محیط زیستی ناشی از اقدام انسانی ٨- بحران‌های منابع طبیعی ٩- بحران بدهی مالی کشورها ١٠- رویارویی‌های زمینی- اقتصادی

وی افزود: گزارش‌های جهانی نشان می‌دهد که ۳.۶ میلیارد نفر در جهان به توالت بهداشتی دسترسی ندارند. فاضلاب انسانی تصفیه نشده عامل بسیاری از بیماری‌های عفونی است و از سوی دیگر منجر به تخریب اکوسیستم خواهد شد. از سوی دیگر ۲ میلیارد نفر به آب آشامیدنی سالم دسترسی ندارند، که خود منجر به ضعف بهداشت عمومی و ابتلاء به بیماری‌های متعدد است به طوری که سالانه ۸۲۹۰۰۰ نفر به دلیل بیماری‌های اسهالی ناشی از آب آلوده و بهداشت ضعیف جان خود را از دست می‌دهند. استفاده از تنباکو نیز همه ساله باعث مرگ ۶۰۰ میلیون درخت و بیش از ۸ میلیون انسان می‌شود.

دهقانی گفت: در طول ۵۰ سال گذشته، فعالیت‌های انسانی به ویژه سوزاندن سوخت‌های فسیلی مقدار زیادی دی‌اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه‌ای را آزادکرده‌اند که منجر به افزایش گرمای جهانی شده است. در حال حاضر تغییر اقلیم به عنوان یکی از معضلات اصلی در توسعه مشترک، محیط‌زیست، مسائل اقتصادی-اجتماعی، روانی، سلامتی و سیاسی مورد توجه همه کشورهای جهان قرارگرفته است و منجر به مرگ سالانه ۱۳ میلیون نفر در دنیا می‌شود.

وی افزود: تغییرات آب و هوایی بسته به میزان و شدت آن می‌تواند به اثرات ناگهانی و جبران ناپذیری در حوزه سلامت منجر شود. اثرات این تغییرات در جنبه‌های سلامتی، اجتماعی، اقتصادی و به طور کلی سطح زندگی مردم قابل‌مشاهده است.

دهقانی تاکید کرد: در کشورهای متأثر از تغییرات اقلیمی، بهداشت عمومی می‌تواند تحت تأثیر اختلال در وضعیت جسمی، بیولوژیکی و زیست محیطی از جمله اختلالات باشد. اثرات سلامتی تغییرات اقلیم شامل افزایش بیماری‌های تنفسی و قلبی عروقی، صدمات و مرگ‌ومیر زودرس ناشی از حوادث شدید آب و هوایی همچون سیل و طوفان، تغییر در شیوع و توزیع جغرافیایی بیماری‌های ناشی از غذا و آب، سو تغذیه، شیوع سایر بیماری‌های عفونی و تهدیدات برای سلامت روان همچون اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی است.

وی افزود: با توجه به سرعت و شدت و تنوع اثرات ناشی از تغییرات اقلیمی در حوزه سلامت امکان مقابله وجود ندارد اما راهکارهای سازگاری برای به حداقل رساندن اثرات می‌تواند راهگشا باشد. در صورت عدم استفاده از اقدامات و استراتژی‌های سازگاری با تغییرات اقلیمی، تقاضای بیشتر جهت دریافت خدمات درمانی به دنبال اثرات این تغییرات بر سلامت و افزایش بار بیماری ایجاد خواهد شد. اقدامات سازگاری، در واقع انجام یک استراتژی پیشگیرانه است که اثرات منفی بهداشتی ناشی از تغییرات اقلیم را با روشی مقرون به صرفه به حداقل برساند ودر عین حال به رفع آن کمک کند.

دانشجوی دکترای تخصصی سلامت در بلایا و فوریت‌ها اظهار داشت: هدف از تدوین و اجرای استراتژی سازگاری «اجرای طیف وسیعی از استراتژی‌ها، سیاست‌ها و اقداماتی است که باعث کاهش آسیب پذیری سلامت در برابر تغییر اقلیم در آینده می‌شود»، آن هم در طیف وسیعی از کشورها با تهدیدات بهداشتی مختلف. سازگاری با تغییرات اقلیم و به ویژه انطباق بهداشت در مرحله اولیه توسعه است. فقط اقدامات ملی و محلی محور، با حمایت یک استراتژی بین المللی گسترده و منسجم، می‌توانند از سلامت عمومی جهانی در برابر تهدیدات متعدد ناشی از یک تغییر سریع آب و هوا محافظت کنند. این فرایند اولین قدم به سوی هدف است.

وی افزود: با توجه به افزایش سرعت تغییرات اقلیمی و تشدید تأثیرات آن بر سلامتی، استفاده از راهکارهای بومی شده سازگاری بایستی به عنوان یک استراتژی ضروری و اولویت کاری مدیران و سیاستگذاران حوزه سلامت و سایر حوزه‌های مرتبط باشد. تمرکز بر درک خطر تغییرات اقلیم، آموزش و توانمندسازی افراد جامعه و تبیین راهکارهای سازگاری ملی، منطقه‌ای و محلی، می‌تواند میزان آسیب پذیری مردم در حوزه سلامت و ناشی از تغییرات اقلیم را کاهش دهد.

دهقانی در پایان گفت: تقویت زیرساخت‌های حوزه سلامت، توانمندسازی ارائه دهندگان خدمات سلامت، استفاده از فناوری‌های نوین در حوزه هشدار اولیه، ارزیابی پدیده و ارائه خدمات، بارکاری و مالی ناشی از تأثیرات سلامت را کاهش داده و منجر به سازگاری مجموعه سلامت خواهد شد.