جهادِ همدلی برای توسعه گیاهان دارویی در نگارستان ایران

موقعیت ویژه جغرافیایی، تنوع اقلیمی، پوشش گیاهی ویژه و خاک مناسب موجب شده تا ظرفیت این استان در حوزه کشت گیاهان دارویی منحصربه‌فرد باشد و با دارا بودن بیش از یک هزار و ۷۰۴ گونه گیاهی در این حوزه حرفی برای گفتن داشته باشد.

عوارض جانبی و سوء داروهای شیمیایی موجب شده تا توجه بشر به گیاهان دارویی دوچندان شود در همین راستا کشورهای مختلف جهان نسبت به کشت، توسعه و ترویج گیاهان دارویی اقدام کردند تا جایی که امروزه کشت و تجارت گیاهان دارویی در جایگاه اقتصادی مناسبی قرار گرفته و تجارت گیاهان دارویی میلیارد دلار گردش مالی را به خود اختصاص داده است.

با وجود آنکه استان گلستان در حوزه گیاهان دارویی، ظرفیت‌های بی‌شماری دارد اما هنوز نتوانستیم از ظرفیت های موجود به خوبی بهره مند شویم و به همین دلیل سهم استان گلستان در صادرات گیاهان دارویی بسیار ناچیز است.

عدم آشنایی کشاورزان با تولید و بازار محصولات گیاهان دارویی، فروش مواد خام گیاهان دارویی با قیمت بسیار پایین، ضعف در آموزش و ترویج نامناسب کشت و تولید گیاهان دارویی، عدم رغبت سرمایه گذار در امور گیاهان دارویی، کمبود امکانات کافی و تجهیزات فرآوری و بسته بندی در استان، عدم اطمینان کشاورزان از خرید به موقع محصولات تولیدی گیاهان دارویی، نبود دستگاه های مکانیزه جهت کاشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی، نقص در تامین زنجیره ارزش به ویژه خام‌فروشی بخش برندسازی و صادرات و عدم دسترسی به بازار مناسب خارجی را می توان از مهمترین چالش های پیش روی صنعت گیاهان دارویی در استان گلستان برشمرد.

 ظرفیت ویژه استان گلستان و همچنین چالش‌های این حوزه، جهاد دانشگاهی گلستان را بر آن داشت تا به طور ویژه در حوزه کشت و توسعه و ترویج گیاهان دارویی گام بردارد که اقدام جهادی این نهاد انقلابی منجر به راه‌اندازی دهکده گیاهان دارویی شده که بسیاری از مسئولان استانی از این پروژه به عنوان یک اقدام تحول‌آفرین یاد می‌کنند.

 در همین راستا امروز شنبه ۱۹ آذر به منظور رفع چالش ها و مشکلات پیش روی کشت گیاهان دارویی در استان گلستان به ویژه در حوزه ترویج و آموزش، نشست مدیر ترویج سازمان جهاد کشاورزی گلستان با رئیس جهاد دانشگاهی و معاون پژوهشی این نهاد برگزار شد تا در نتیجه هم افزایی و همدلی بین دستگاهی، مشکلات و چالش های پیش روی این صنعت از میان برداشته شود و توسعه گیاهان دارویی ضمن درآمدزایی و ایجاد اشتغال برای جوامع محلی، از بروز پیامدهای زیست محیطی اعم از فرسایش خاک و ایجاد ریزگرد جلوگیری کند.

ابراهیم شهبازی- رئیس جهاددانشگاهی گلستان در این نشست با بیان اینکه راه اندازی دهکده گیاهان دارویی براساس آمایش سرزمینی و با رویکرد حل مسئله در استان گلستان در دستور کار قرار گرفت، اظهار کرد: با توجه به استعدادها و ظرفیت های اقلیمی، وجود اراضی شیبدار و ظرفیت موجود در تنوع و بهره وری در گلستان راه اندازی این پروژه می تواند در اقتصاد استان تحول ایجاد کند.

وی تأکید کرد: دهکده گیاهان دارویی با هدف تکمیل زنجیره ارزش گیاهان دارویی تصویب و به مرحله اجرا رسیده و اقدامات ما در دهکده گیاهان دارویی از تحقیقات بازار آغاز می شود و تا تولید نشاء، عقد قرارداد با کشاورز، خرید و فرآوری محصول و عرضه آن در بازار و قرارگیری آن در مسیر صادرات ادامه دارد.

رئیس جهاد دانشگاهی گلستان با تأکید بر اینکه محصولات تولیدی گلستان در حوزه گیاهان دارویی می‌تواند به کشورهای آسیای میانه صادر شود، تصریح کرد: در حال حاضر مطالعات لازم در این خصوص انجام شده و زمینه صادرات فراهم است.

شهبازی با اشاره به واردات بخش عمده‌ای از اسانس‌های گیاهی مصرفی در کشورمان، گفت: واردات این اسانس های گیاهی در حالی انجام می شود که قابلیت تولید آن در درون کشورمان و حتی استان گلستان وجود دارد، بر اساس پیش بینی انجام شده حجم تجارت جهانی گیاهان دارویی در سال ۲۰۲۸ به ۴۸۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

وی از وجود ۱۲۵ گونه گیاهان دارویی قابل کشت در استان گلستان خبر داد و تأکید کرد: این گونه های گیاهی می تواند اقتصادی باشد و هدف نهایی ما هم در حوزه گیاهان دارویی افزایش درآمد کشاورزان است.

وی خاطرنشان کرد: فاز نخست نخستین دهکده گیاهان دارویی گلستان با ۱۶ و نیم میلیارد تومان اعتبار تا پایان سال جاری به بهره برداری می رسد و کشت قراردادی با کشاورز، خرید تضمینی و اسانس گیری در این دهکده گیاهان دارویی عملیاتی خواهد شد.

شهربانو سلطانعلیان-مدیر ترویج سازمان جهاد کشاورزی گلستان در این نشست اظهار کرد: ما نشست‌های متعددی برای فعالیت در حوزه گیاهان دارویی داشتیم و به نظر می‌رسد ظرفیت تبدیل گیاهان دارویی به دارو و صادرات باید مشخص شود.

وی افزود: از آنجایی که همکاران ما در بخش ترویج ارتباط خوبی با کشاورزان دارند به راحتی می‌توان ظرفیت کشت گیاهان دارویی در نقاط مختلف استان گلستان را احصاء کرد.

مدیر ترویج سازمان جهاد کشاورزی گلستان بازاریابی گیاهان دارویی را مهم دانست و گفت: گاهی اوقات بخش وسیعی از شهرستان به کشت یک محصول اختصاص می‌یابد و این مسئله کشاورز را برای فروش و بازرگانی با مشکل مواجه می‌کند تا جایی که بعدها کشاورزان کشت آن محصول را رها می‌کنند.

سلطانعلیان تأکید کرد: اگر جهاددانشگاهی صرفاً روی بازرگانی و خرید محصول متمرکز شود و با این اقدام برای امیدبخشی کشاورز گام بردارد ما از طرح توسعه گیاهان دارویی استقبال خواهیم کرد.

وی با بیان اینکه ما به راحتی می‌توانیم کشت گیاهان دارویی را برای کشاورزان تبیین و ترویج کنیم، تصریح کرد: برای توسعه همکاری‌ها، تفاهم‌نامه‌ای بین‌ ما و جهاددانشگاهی منعقد شود تا سیاست‌های ما در کشت گیاهان دارویی مشخص شود.

مدیر ترویج سازمان جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه در بحث گیاهان دارویی بیشتر بانوان فعالیت می‌کنند که توسعه دهکده گیاهان دارویی می‌تواند به اشتغال و درآمدزایی بانوان کمک کند، تصریح کرد: برای ترویج کشت گیاهان دارویی می‌توان از شبکه برکت هم استفاده کرد، از سویی دیگر در صندوق‌های خرد زنان نیز کشت گیاهان دارویی دیده شده و در هر صندوق ۵۰ تا ۱۰۰ نفر عضو صندوق هستند که می‌توان از این ظرفیت‌ها برای تبلیغ و یا ترویج استفاده کرد.

محسن قلی پور_ معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان گلستان نیز در این نشست اظهار کرد: دهکده گیاهان دارویی گالیکش به مساحت ۸.۸ هکتار در گالیکش راه اندازی می شود و بالغ بر ۱۵ هزار و ۶۰۰ متر فضای گلخانه ای برای تولید و نشاء استاندارد برای آن در نظر گرفته شده که در گام نخست یک هزار و ۲۰۰ متر از آن به بهره برداری رسیده است.

وی با بیان اینکه در سوله فرآوری دهکده گیاهان دارویی تولید اسانس، عصاره و عرقیجات گیاهان دارویی و همچنین روغن گیری مخصوص گیاهان دارویی اتفاق خواهد افتاد، افزود: مزرعه آموزشی و پژوهشی نیز در مساحت یک و نیم هکتار در دهکده گیاهان دارویی ایجاد می شود که در این مزرعه گونه های مختلف گیاهان دارویی به ویژه گونه های با ارزش اقتصادی و قابل توسعه در استان با هدف آموزش کشاورزان، کارشناسان و دانشجویان این رشته گردآوری خواهد شد.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان گلستان نقش توسعه کشت گیاهان دارویی در افزایش درآمد خانوارهای روستایی و ایجاد ارزش افزوده را بسیار مؤثر خواند و تصریح کرد: همچنین دهکده گیاهان دارویی یکی از محورهای مؤثر برای تحقق رشد هشت درصدی در حوزه کشاورزی استان گلستان محسوب شده و به تحقق اقتصاد مقاومتی کمک می کند.

قلی‌پور، سخت‌ترین بخش کشت گیاهان دارویی را برندسازی و بازاریابی دانست و تأکید کرد: اگر همان گیاه دارویی که مورد تاکید ما است و مطالعات ما آن را تأیید می کند کشت شود برای بازار فروش آن مشکلی نداریم و بازاریابی آن را تضمین می‌کنیم.

وی گفتمان‌سازی و ارائه آموزش‌های تئوری و میدانی به کشاورزان برای کشت گیاهان دارویی را ضروری خواند و گفت: در گیاهان دارویی آنچه که برای ما اهمیت دارد ماده موثره است و کیفیت مطلوب ماده مؤثره منوط به اجرای درست و صحیح روند کاشت، داشت و برداشت است، کسانی که کشت گونه های مختلف گیاهان دارویی را ترویج می‌کنند باید پای کار کشاورز باشند و برای ما مهم است که همکاران ترویجی به صورت میدانی کشاورز را همراهی کرده و نکات لازم را به آنها گوشزد کنند.

معاون پژوهشی جهاددانشگاهی استان گلستان با بیان اینکه ماده مؤثره در بازاریابی گیاهان دارویی نقش مؤثری دارد، یادآور شد: این مهم در گیاهان دارویی با سایر محصولات کشاورزی متفاوت است، در مدل‌های ترویجی فعلی کیفیت نقش مهمی در تعیین قیمت ندارد و تناژ مهم‌ترین عامل است و اگر این مهم به بخش گیاهان دارویی اشاعه یابد متضرر خواهیم شد.

 قلی‌پور با بیان اینکه جهاددانشگاهی در حوزه کاشت گیاهان دارویی دیدار چهره به چهره با کشاورزان پیشرو را در دستور کار خود قرار داد، بیان کرد: نخستین اقدام برپایی نشست‌های تخصصی بوده است، ما از مرحله تحویل نشاء تا مرحله برداشت کنار کشاورز هستیم و اگر کشاورز نسبت به کشت گیاهان دارویی که مورد تاکید ماست و سطح زیر کشت آن را مشخص کرده‌ایم اقدام کند محصول تولیدی وی را به صورت کشت قراردادی خریداری خواهیم کرد؛ البته این مهم منوط به آن است که کشاورز استانداردهای مورد نظر ما در مرحله داشت، کاشت و برداشت رعایت کرده و مطابق با نظر کارشناس ترویج عمل کند.

وی با تأکید بر اینکه باید در حوزه گیاهان دارویی الگوی کشت تعیین شود، خاطرنشان کرد: استان گلستان در کشت گیاهان دارویی ضعف‌ها و چالش‌هایی دارد که امیدوارم با هم‌افزایی ایجاد شده بین جهاددانشگاهی و جهاد کشاورزی رفع شود.

انتهای پیام