رایحه درمانی: خواص و کاربردها + معرفی ۱۲ رایحه

آروماتراپی یا رایحه درمانی یک روش درمان است که با استفاده از عصاره های گیاهی به تقویت سلامتی کمک می کند. روغن های معطر، خاصیت بالینی دارند. در نتیجه، رایحه درمانی به حفظ سلامت بدن، ذهن و روح کمک می کند.

رایحه درمانی جایگاه هنری و علمی دارد و اخیرا، بیش از پیش در حوزۀ علم و طب مورد استقبال قرار گرفته است. در این مقاله از دپارتمان کلینیک آرامش مجله سلامت دکتر بهشتیان با رایحه درمانی و کاربردهای آن در درمان بیماری ها آشنا می شویم.

تاریخچۀ رایحه درمانی

آروماتراپی از هزاران سال پیش نزد انسان ها مرسوم است. در روزگار باستان؛ چین، هند، مصر و سایر نقاط دنیا برای تهیۀ رزین، نرم کننده و روغن از ترکیبات گیاهی بهره می بردند. گیاهان طبیعی کاربرد بالینی و مذهبی داشتند و افراد معتقد بودند که این گیاهان برای جسم و روح مفیدند.

گفته می شود ایرانیان از قرن دهم کار تقطیر یا عرق کشی از گیاهان معطر را انجام می دادند اما به نظر می رسد قدمت این روش به پیش از این دوران برمی گردد. اطلاعات مربوط به این روش در قرن شانزدهم در آلمان منتشر شد. طبیبان فرانسوی در قرن نوزدهم به خواص روغن های معطر در درمان بیماری ها پی بردند.

در قرن نوزدهم، جایگاه پزشک در جامعه بیش از پیش تثبیت شد و علم پزشکی به استفاده از داروهای شیمیایی رو آورد اما طبیبان فرانسوی و آلمانی هنوز به نقش گیاهان طبیعی در درمان بیماری ها باور داشتند.

نخستین بار، رنه موریس گاتفوسه، عطار و شیمی دان فرانسوی، در سال ۱۹۳۷ از اصطلاح «آروماتراپی» در کتاب خود استفاده کرد. او پیش از این به خاصیت اسطوخودوس در درمان سوختگی پی برده بود. او در این کتاب، درمورد نقش روغن های معطر در درمان بیماری ها توضیح می دهد.

رایحه درمانی چه تأثیری دارد؟

در رایحه درمانی از محصولات زیر استفاده می شود. خاصیت گیاه از طریق حس بویایی یا از طریق پوست جذب بدن می شود:

• دیفیوزر (پخش کننده)
• اسپری معطر
• اسپری یا افشانه
• نمک حمام
• روغن، کرم یا لوسیون بدن برای ماساژ یا استفادۀ موضعی
• بخور صورت
• کمپرس آب گرم و سرد
• ماسک خاک رس

شما می توانید هر یک از روش های فوق را به تنهایی یا همزمان با یکدیگر انجام دهید.

تقریباً صد نوع روغن معطر وجود دارد. معمولاً، مردم از محبوب ترین روغن ها استفاده می کنند.

شما می توانید روغن های معطر را از اینترنت و عطاری های معتبر تهیه کنید. سازمان غذا و دارو وظیفۀ تنظیم و تأیید روغن های معطر را بر عهده ندارد. بنابراین، حتماً از جای معتبر خرید کنید تا محصول باکیفیت و صد در صد طبیعی به دستتان برسد. از خرید روغن هایی که حاوی مواد افزودنی یا مصنوعی است، بپرهیزید.

خواص، مصارف و تأثیر هر یک از روغن های معطر خاص و منحصر به فرد است. شما می توانید برای دریافت خواص بیشتر، چند روغن را با هم ترکیب کنید.

خواص رایحه درمانی

آروماتراپی بی شمار خاصیت دارد. از جمله:

• کنترل درد
• بالا بردن کیفیت خواب
• کاهش استرس، بی قراری و اضطراب
• تسکین درد مفاصل
• درمان سردرد و میگرن
• تسکین عوارض شیمی درمانی
• تسکین درد زایمان
• مقابله با ویروس، باکتری یا قارچ
• کمک به هضم غذا
• تسکین علائم و مراقبت تسکینی
• تقویت سیستم ایمنی

کدام یک از خواص رایحه درمانی ثابت نشده است؟

در برخی از حوزه ها، درمورد خواص رایحه درمانی شواهد علمی وجود ندارد. درمورد نقش رایحه درمانی در درمان بیماری آلزایمر، پارکینسون و بیماری قلبی تحقیق علمی صورت نگرفته است.

رایحه درمانی به درمان کدام از بیماری ها کمک می کند؟

رایحه درمانی ظرفیت درمان مشکلات و بیماری های زیر را دارد:

• آسم
• بی خوابی
• خستگی
• افسردگی (+)
• التهاب
• نوروپاتی محیطی (peripheral neuropathy)
• مشکلات قاعدگی
• آلوپسی (alopecia)
• سرطان
• اختلال نعوظ
• آرتریت یا التهاب مفاصل
• یائسگی

محبوب ترین روغن های آروماتراپی

به گفتۀ انجمن ملی آروماتراپی، محبوب ترین روغن های آروماتراپی عبارت است از:

• مریم گلی مرموک

• پچولی (نعنای هندی)

 

• گیاه خس خس یا وتیور

شما می توانید به طرق مختلف از روغن های معطر استفاده کنید. برای مثال، آن را به لوسیون بدن یا روغن های پایه اضافه و سپس به شکل موضعی استفاده کنید. روغن های معطر را به تونر صورت، شامپو یا نرم کننده اضافه کنید. آن را در صابون مایع، خمیر دندان یا دهان شویه بریزید. همچنین می توانید روغن معطر را در هوای اتاق اسپری کنید یا داخل وان حمام بریزید.

خرید از عطاری معتبر

اگر در زمینۀ خرید روغن های معطر تازه کار هستید یا قصد دارید مشکل خاصی را درمان کنید، حتماً با رایحه درمانگر معتبر و با تجربه مشورت کنید. شما می توانید از طریق اینترنت با انواع فروشگاه های معتبر آشنا شوید یا از مراکز ماساژ و یوگا بخواهید تا یک عطار مجرب را به شما پیشنهاد کنند.

رایحه درمانگر درمورد سبک زندگی و سابقۀ بیماری از شما سوال می پرسد و به کمک یکدیگر، درمورد برنامۀ درمان تصمیم می گیرید تا مشکل و علائم برطرف شود. تعداد جلسات رایحه درمانی به انتخاب شما بستگی دارد.

رایحه درمانی جزو درمان های مکمل است. پس قبل از شروع جلسات، با پزشک خود مشورت کنید تا در کنار سایر روش های بالینی، از مزیت های آروماتراپی برخوردار شوید.

شما می توانید از طریق اینترنت یا مطالعۀ کتاب با انواع روش های رایحه درمانی در منزل آشنا شوید. همچنین می توانید در کلاس های رایحه درمانی شرکت کنید و اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید.

عوارض رایحه درمانی

اکثر روغن های معطر بدون عوارض هستند اما لازم است قبل از مصرف، به برخی نکات توجه کنید و مخصوصاً اگر دارو مصرف می کنید، نسبت به عوارض هشیار باشید.

روغن را مستقیماً روی پوست نمالید. ابتدا آن را با روغن پایه مخلوط کنید تا رقیق شود. سپس آن را روی قسمت کوچکی از پوست بمالید تا مطمئن شوید که به آن حساسیت ندارید. روغن مرکبات حساسیت پوست نسبت به نور خورشید را بالا می برد. پس اگر قرار است در معرض آفتاب باشید، از روغن مرکبات استفاده نکنید.

کودکان و زنان باردار یا شیرده باید تحت نظر پزشک از روغن های معطر استفاده کنند. مصرف بعضی از روغن ها ممنوع است. از خوردن روغن های معطر بپرهیزید.

از جمله عوارض روغن های معطر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جوش
• حملۀ آسم
• سردرد
• حساسیت
• خارش پوست
• حالت تهوع

در شرایط زیر، استفاده از روغن های معطر نیازمند تأیید پزشک است:

• تب یونجه
• آسم
• صرع
• فشار خون بالا
• اگزما
• پسوریازیس (psoriasis)

کلام آخر

اگر به فکر استفاده از روغن های معطر هستید، حواستان به روش های مصرف و عوارض احتمالی باشد.

قبل از رایحه درمانی با پزشک مشورت کنید. یادتان باشد آروماتراپی یک روش درمان مکمل است و جای روش های علمی و بالینی را نمی گیرد.