روند افزایش اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه علمی کاربردی

به گزارش ایسنا، محمدرضا لوری زاده، معاون پژوهشی و فناوری مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی جهاد دانشگاهی درخصوص این پژوهش گفت: با در نظر گرفته شدن رصدهای قبلی اشتغال دانش‌آموختگان این دانشگاه توسط این موسسه، این سومین طرح پژوهشی رصد اشتغال دانش‌آموختگان مراکز علمی-کاربردی جهاد دانشگاهی است که با همکاری معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه جامع، حوزه انفورماتیک دانشگاه جامع و مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی در سراسر کشور اجرا شده است.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خاطر نشان کرد: این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت، تحلیلی است؛ جامعه آماری شامل تمام دانش‌آموختگان مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی است که در سال‌های ۹۲ لغایت ۹۵ از یکی از مراکز علمی کاربردی در ۴۲ مرکز این موسسه دانش‌آموخته شده‌اند. بدلیل شمولیت استقرار ۴۲ مرکز در سراسر کشور به جز استان یزد و بوشهر (در حال حاضر در استان بوشهر مرکز علمی کاربردی جهاد تاسیس شده است) و برگزاری بالغ بر ۹۴ درصد از رشته‌های ارائه شده توسط دانشگاه در این مراکز، با ضریب اطمینان بالایی می‌توان نتایج این پایش و رصد دانش‌آموختگان را به کل وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان مراکز و شعبه‌های دیگر دانشگاه جامع تعمیم داد؛ ضمن اینکه تعداد قابل‌توجهی از نمونه این تحقیق دوره کاردانی خود را در مراکز غیرجهادی و دوره کارشناسی را در مراکز جهاد دانشگاهی سپری کرده‌اند.

لوری زاده افزود: در این طرح ابتدا اطلاعات و شماره همراه دانش‌آموختگان واجد شرایط، یعنی دانش‌آموختگانی که طی سال‌های ۹۲ لغایت ۹۵ در یکی از مراکز وابسته به مؤسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد دانشگاهی در مقاطع تحصیلی کاردانی و کارشناسی رشته‌های مختلف دانشگاه فارغ‌التحصیل شده بودند، با همکاری معاونت پژوهشی دانشگاه از حوزه انفورماتیک اخذ و سپس پرسشنامه تهیه‌شده با یک مقدمه و بیان اهداف طرح از طریق سامانه برخط برای آنها ارسال شد، به طوریکه در یک بازه زمانی دو ماهه ۲۰۲۸ نفر از دانش‌آموختگان ضمن تکمیل پرسشنامه، نقطه نظرات خود را هم به صورت پاسخ باز که در این پرسشنامه در نظر گرفته شده بود، بیان کردند که این تعداد نمونه، کفایت لازم را برای این پژوهش دارا می‌باشد.

وی با اشاره به اینکه در ابتدا آزمون RUNS برای اطمینان از تصادفی‌بودن نمونه‌ها بکار گرفته شد تا نتایج آن قابل تعمیم باشد، افزود: برای روایی پرسشنامه از شاخص روایی محتوا ( Content  Validity  Index)  و برای اعتبار پرسشنامه از الفای کرانباخ (Cronbach’s  Alpha) استفاده شد. در ضمن هرکدام از سوال‌ها که شاخص روایی محتوایی آنها کمتر از حد مجاز بود، اصلاح، تغییر و در صورت لزوم از مطالعه حذف گردید که در نهایت و بعد از ملاحظات فوق، محتوای پرسشنامه متشکل از ۵ سوال شامل اطلاعات فردی، ۱۰سوال شامل وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان، ۱۵ سوال شامل پاسخگویی دانشگاه به نیازهای فردی و شغلی در راستای:  اهداف، محتوای برنامه‌ریزی درسی، فرایندهای ارزیابی، فعالیت‌های یادگیری، مقایسه نظام آموزش عالی علمی-کاربردی با زیرنظام‌های دیگر کشور و ۲۸ سوال شامل عوامل مؤثر در اشتغال دانش‌آموختگان بود.

استادیار مؤسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد دانشگاهی تأکید کرد: از ۲۱۲۸ دانش آموخته‌ای که در این طرح شرکت کردند ۵۷ درصد مذکر و ۴۳ درصد مونث؛ ۳۳ درصد مجرد و ۶۷ درصد متاهل؛ ۲۱ درصد دارای مدرک تحصیلی کاردانی، ۷۳ درصد کارشناسی و ۶ درصد کارشناسی ارشد بودند. ۵۰ درصد حوزه شغلی خود را خدمات اداری،  ۱۳درصد تولیدی، ۱۰ درصد آموزشی، ۲ درصد مشاوره‌ای و ۲۵ درصد سایر اعلام کردند. اما سوال محوری این بخش وضعیت اشتغال بود که نمودار شماره ۱ این وضعیت را نسبت به دو رصد انجام شده در سالهای ۸۷ و ۹۵ نشان می‌دهد.

نمودار شماره ۱

نتایج یافته‌های آماری در جدول شماره ۱، نرخ رشد پایش اشتغال سال ۱۴۰۰ نسبت به پایش اشتغال سال‌های ۹۵ و ۸۷ را به ترتیب ۲۵ و ۱۵ درصد نشان می‌دهد که امری مطلوب و قابل قبول است که براساس برنامه راهبردی و عملیاتی پژوهش، فناوری و نوآوری وزارت عتف و اسناد بالادستی اگر ۳۰ در صد سهم اختصاص‌یافته به نظام عالی–مهارتی کشور مغفول نمی‌ماند، احتمالاً این رشد اشتغال بیشتر می‌شد. اما در نمودار شماره ۲ شاهد تغییر هرم سنی دانش‌آموختگان نسبت به دو رصد قبلی هستیم که  قابل تأمل و نگران‌کننده توصیف می‌شود. متأسفانه این امر نشان‌دهنده افزایش هرم سنی دانشجویان در بین این سال‌ها است؛ بدین معنی که مخاطبین دانشگاه را بیشتر افراد میانسال تشکیل می‌دهند که باید با بکار بردن سازوکارهای مناسب این امر اصلاح شود.

نمودار شماره ۲

معاون پژوهشی و فناوری مؤسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد دانشگاهی در خصوص سایر نتایج بخش اشتغال این طرح پژوهشی گفت: ۶۲ درصد نوع شغلشان را در زمینه تحصیلات و ۳۸ درصد در سایر زمینه‌ها عنوان کردند؛ درخصوص مهمترین دلایل برای تحصیل در دانشگاه جامع نیز ۳۹ درصد سهولت در تحصیل و نحوه ورود به این دانشگاه، ۳۱ درصد فراگیری مهارت، ۱۱درصد پایین بودن شهریه، ۶ درصد پیدا کردن شغل و بالاخره ۱۳ در صد سایر موارد را عنوان کردند.

این عضو هیات علمی در خصوص بخش سوم این پژوهش که شامل پاسخگویی دانشگاه به نیازهای فردی، شغلی و بازارکار دانش‌آموختگان بود، گفت: با استفاده از آزمـــون کـندال و آزمـــون‌های تعقیبی (Kendall’s W Test) مهم‌ترین این عوامل به ترتیب اولویت از نگاه افراد شامل: علاقه‌مندی به رشته تحصیلی، تلاش‌های فردی صورت گرفته‌شده در رشته تحصیلی، رضایت از عملکرد دانشگاه، برنامه‌ریزی منسجم و منظم، اهتمام و تلاش‌های صورت‌گرفته شده توسط مراکز آموزشی مجری را برشمردند.

اما در بخش چهارم این پژوهش که مربوط به عوامل موثر در اشتغال دانش‌آموختگان شامل ۲۸ مورد می‌شد، آزمون فریدمن (Friedman   Test) بکار برده شد که یافته های آماری به شرح ذیل در جدول شماره ۱ ارائه می‌شود. برخی از مهم‌ترین عوامل از نظر این قشر دانش‌آموخته و فرهیخته با سطح معنی‌دار  P-value =۰.۰۰۰  به ترتیب اولویت، رتبه‌بندی شده و به اختصار عبارتند از:

لوری زاده خاطر نشان کرد: یکی از سوالات کلیدی که همواره مورد توجه و سوال مخاطبین ما بوده است، وضعیت درآمد دانش‌آموختگان در دو قشر مذکر و مونث است. (نمودار شماره ۳) سطح درآمد آقایان به صورت معنی‌داری از سطح درآمد خانم‌ها بیشتر است و به وضوح می‌توان آن را در نمودار جعبه‌ای با مقدار میانه درآمد ۲ عدد برای خانم‌ها  (Median =۲) در مقابل مقدار میانه درآمد برای آقایان یعنی عدد ۳  (Median=۳)  مشاهده کرد که آزمون تی ( T  T-TES) را برای مقایسه سطح درآمدی آنها بکار بردیم.

نمودار ۳

همانطور که در جدول شماره ۲ نتایج بدست‌آمده از آزمون T نشان می‌دهد، میزان سطح درآمد آقایان در این پژوهـش با سطح معنی‌دار P-value =۰.۰۰۰ بیشتر از خانم‌ها است.

معاون پژوهشی و فناوری مؤسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد دانشگاهی با اشاره به نقطه نظرات سوال باز پرسشنامـه مبنی بر نقطه نظرات و پیشنهادهای دانش‌آموختگان و جمع‌بندی نهایی اظهار امیدواری کرد: با تغییر جدید مدیریت دانشگاه و اتخاذ رویکردهای نوین براساس واقعیت آموزش مجازی جدید امروز از قبیل: بازنگری و واکاوی دستورالعمل‌ها و ایین‌نامه‌های آموزشی قدیمی – قبل از بیماری کرونا – آزمون‌های برخط،  الزام بروز کردن تکنولوژی آموزشی، توجه جدی به روش‌های تدریس مبتنی بر وبینارها، تولید محتوا براساس نرم‌افزارهای مجازی، بکارگیری فناوری‌های مرتبط با اینترنت و اتخاذ استراتژی‌های انعطاف‌پذیر، متناسب با بازارهای کسب کار جدید مانند استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و همچنین بازنگری در سیاست‌های جاری دانشگاه مانند تعدیل و کاهش برخی از شرایط  اعتبارسنجی مراکز  مانند ۱/۲ متر سرانه فیزیکی برای هر دانشجو با توجه به تشکیل غالب کلاس‌ها به صورت مجازی  – حتی بعد ازبیماری کرونا – کاهش حق بالاسری دانشگاه و تخصیص منابع  آن به تجهیز مؤسسه‌ها و مراکز به تکنولوژی‌های آموزشی  بروز، واکاوی و بازنگری در رویکرد مأموریت‌گرایی، خوشه‌های شغلی‌، حوزه‌های شغلی و سرفصل‌های دروس با توجه به نیاز جامعه، خود را برای تبدیل شدن و یا حداقل نزدیک شدن به دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم که همانا بزرگترین رسالت آنها سازماندهی و شکل‌دهی جامعه خود با الهام از رویکرد انطباق یا بازسازی اجتـماعی (Social adaptation or reconstruction) و شرایط و تحولات جهانی، منطقه‌ای و بین‌المللی براساس اتخاذ آرایش جدید و منطقی و واقع‌بینانه با درنظر گرفتن حفظ منافع و مصالح ملی در حوزه‌های زیست محیطی‌، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جامعه‌شناسی به صورت فعالانه و حرکت رو به جلو (Activist And Anterograde) که به شکل‌گیری درست و زیربنایی سایر حوزه‌ها می‌شود، ایفای نقش کند.

به گزارش روابط عمومی مؤسسه آموزش عالی علمی -کاربردی جهاد دانشگاهی، لوری زاده تأکید کرد: لذا به نظر این حقیر دغدغه مدیران ارشد و جدید این دانشگاه  باید موارد اشاره‌شده در بالا و سایر مسائل و مشکلات جدی این  دانشگاه مانند  حذف نگاه سنتی از بالا به پایین، تغییر هرم سنی دانشجویان و نگاه جدی به آینده، بویژه عصر پساکرونا که  به قول کارشناسان  این عرصه، تغییر و تحولات آن دوره چنان  ژرف، ناپایدار و  غافل گیر کننده همراه با  عدم قطعیت و با ابهام خواهد بود که چنانچه آمادگی لازم و کافی و برنامـه‌ریزی‌شده در دستور کار نباشد، مراکز آموزشی و متولیان امر در مواجهه با شرایط آن دوران باید تاوان سنگینی را بپردازند، نه تعطیلی برخی از  مراکز علمی کاربردی دستگاه‌های اجرایی و موسسات دولتی در پایان سال تحصیلی ۹۸- ۹۷  که به در خواست دولت وقت و بر اساس رای شورای عالی اداری کشور  و در  راستای تقویت بخش خصوصی، عدم اقبال عموم به مراکز دولتی، رقابتی کردن بخش آموزش و به طور کلی براساس منافع ملی کشور مبنی بر رویکرد انقباضی هزینه‌های بخش دولت انجام شده است، حال اگر فرض کنیم تعطیلی آن مراکز اشتباه بوده است، احیا و تلاش برای برگشت آنها، اشتباهی مضاعف است. 

انتهای پیام