/نقد فیلم‌های جشنواره/ «پرونده باز است»؛ هپروت و استراتزی

«پرونده باز است»

نویسنده و کارگردان: کیومرث پوراحمد

تهیه‌کننده: علی قائم‌مقامی

بازیگران: پژمان بازغی، محمدرضا غفاری، نسیم ادبی، حسین پاکدل، شادی مختاری، علی باقری، سام قریبیان، مه‌لقا باقری

.

به هر حال وقتی فیلم‌های مختلف در قالب یک جشنواره عرضه می‌شوند، طبیعی است که هیات انتخاب آن جشنواره باید در زمینه‌های کیفی آثار انتخاب‌شده به مخاطبان سینما پاسخگو باشند. انتخاب فیلم «پرونده باز است» اثر جدید کیومرث پوراحمد که کیفیت آثار متاخرش هم در قیاس با آثار پیش‌ترش چندان مقبول منتقدان و مخاطبان نیفتاده است، برای حضور در چهل‌ویکمین جشنواره فلیم فجر، از جانب هیات انتخاب آن سه دلیل می‌تواند داشته باشد؛ ۱. کیفیت مطلوب و بالای خط استاندارد جشنواره ۲.معتبرتر شدن جشنواره با اثر یک فیلمساز بنام، مخصوصا در سالی که عرصه بیشتر در تسخیرتازه‌کارها یا کمتر شناخته شده‌ها است ۳. نگاه هیات انتخاب به تنوع ژانری و اصرار بر حضور یک فیلم از سینمای نوجوان.

اگر علت، دو گزینه نخست بوده باشد که به بحث نقد ما ارتباطی ندارد اما اگر دلیل انتخاب گزینه ۳ بوده باشد، از این منظر به فیلم نگاهی خواهیم داشت. به هر حال وقتی فیلمی در حوزه کودک و نوجوان ساخته می‌شود، طبیعی است که پیش از هر چیز با معیار پروتکل‌های خاص مربوط به این رده سنی و این‌گونه از فیلم‌ها سنجیده شود. درواقع ابتدا این پرسش مطرح است که آیا «پرونده باز است» یک فیلم با استاندارد دقیق حوزه سینمای نوجوانان است؟ در تیتراژ فیلم از به‌کار گیری روان‌شناس یا حتا جامعه‌شناس با تخصص نوجوانان اثری دیده نمی‌شود. این امر در سینمای ایران هم کلا مغفول بوده است. اما به هر حال اثر موجود و مورد بحث، در زمینه شاخه‌هایی مربوط به این حوزه به نظر می‌رسد که با توجه به تجربه نویسنده و کارگردان آن، نکته‌های ضروری و مورد نیاز را رعایت کرده است. اما در برخی از منظرها هم دارای چالش‌ها یا دست‌کم پرسش‌های اساسی است؛ مثلا مواجهه با مقوله و معضل «خودکشی» یا بحث ارتباط با جنس مخالف.

حال این پرسش مطرح می‌شود که آیا این کم‌توجهی‌ها به‌دلیل جهل و به‌دور از یک استراتژی خاص بوده است یا فیلمساز معتقد بوده که با نوجوان قرن جدید دیگر با زبان فیلم‌های دهه ۶۰ نمی‌توان ارتباط برقرار کرد و در صورت تکرار آن فضاها، این نوار رابطه مخدوش است. به هر حال بی‌توجهی به مسائل نوجوانان امروز که زیستشان با نسل‌های پیشین تفاوت‌های اساسی دارد، به هپروتی شدن فیلم مربوط به رده سنی آنان می‌تواند بینجامد.

اما از این‌ها گذشته، فیلمنامه از لحاظ مسائل و معیارهای سینمایی هم دارای ایرادهایی است. پرداخت برخی شخصیت‌های فیلم به گونه‌ای است که اصل باورپذیری رفتار آنان را نزذ مخاطب مختل می‌بیند. برای نمونه، رفتار مادر قصه با بازی «نسیم ادبی» به‌عنوان یک مادر داغدیده اصلا منطقی به نظر نمی‌رسد و مورد پذیرش نیست. درواقع از نوعی اغراق‌شدگی رنج می‌برد. همین‌طور شخصیت داماد آینده خانواده که وکیل است، پلیس یا ضابط قضایی قصه با بازی «پژمان بازغی» و دختر خانواده با بازی «شادی مختاری» که اتفاقا در نقش خبرنگار هم هست. با وجود آنکه مختاری خود مدتی ولو کوتاه در یک خبرگزاری با نام و مختصات «ایسنا» فعالیت داشته، اما فضای خبرگزاری و خبرنگار آن در فیلم مورد بحث به‌گونه‌ای رقم خورده است که به‌دلیل بی‌توجهی به شاخصه‌ها، دست‌کم مخاطب هم‌شغل را به این نتیجه می‌تواند برساند که پس شاید دیگر شخصیت‌های داستان نیز دقیق پرداخت نشده باشند.

از طرف دیگر، فیلمنامه دارای حشوهایی است که می‌توان گفت در ادامه، تدوین‌گر نیز کارش را به‌دقت و درستی انجام نداده است؛ وگرنه چرا فیلمی که دارای پلان‌ها و سکانس‌های زائدی است که باعث ایرادگیری مخاطب می‌شود، به‌جای ۹۰ دقیقه حدود ۱۱۰ دقیقه باید به طول بینجامد؟ فیلمبرداری کار نیز دارای ایرادهایی است، که مشخصا درسکانس کوتاه مربوط به شنیدن خبر رضایت دادن خانواده مقتول، در زندان، ضعف‌های خود را نشان می‌دهد. موسیقی فیلم نیز محل بحث می‌تواند باشد که با یک فیلم مختص نوجوانان آیا رفتاری کلیشه‌ای داشته و آیا به همان اصل تفاوت نسلی توجه کرده است؟

با همه این وصف‌ها اما علاوه بر اینکه «پرونده باز است» قطعا در پرونده فیلمسازی کیومرث پوراحمد یک نقطه برجسته محسوب نمی‌شود، به هر حال آن‌را به‌عنوان فیلمی می‌توان در نظر گرفت که در برخی نکته‌ها بیانگر میزان تجربه و تبحر سازنده آن است. این فیلم در مجموعه‌ فیلم‌های جشنواره‌ای قرار گرفته که چند سال پیش به اثر مطلوب‌تر مرحوم «یدالله صمدی» در همین حوزه نیز اصلا روی خوش نشان نداد و قربانی‌اش کرد.

با این وصف‌ها، «پرونده باز است» را برای جامعه مخاطبان خود در اکران، یک فیلم مفید می‌توان قلمداد کرد؛ هرچند به این شرط که از جنبه دغدغه‌های تاثیرات روانی تاییدیه کامل را بتواند بگیرد.

علیرضا بهرامی – ایسنا

شما نیز در صورت تماشای این فیلم در گذشته یا آینده، با درج ستاره مورد نظر خود (از یک: بد، تا پنج: عالی) در قالب کامنت زیر این مطلب، در نقد آن می‌توانید مشارکت کنید.

انتهای پیام