هدف جنگ نرم هستیم، اما سواد رسانه‌ای آموزش داده نمی‌شود/ لزوم افزایش سرعتِ نقل روایت در رسانه‌ها

به گزارش خبرگزاری تسنیم، ویژه برنامه «امواج شبهه» مجموعه گفت‌وگوهای تخصصی درباره ماهیت‌شناسی رسانه‌های معاند فارسی زبان است که با مشارکت رادیو گفت‌وگو و فرهنگسرای اندیشه برگزار می‌شود. جدیدترین قسمت از این برنامه با موضوع «همراهی نفوذ ترکیبی و جنگ رسانه‌ای در استراتژی دشمن» با حضور سیدمهدی ناظمی کارشناس رسانه و محمد جوانی مسئول کمیته علوم شناختی و جنگ نرم دانشگاه امام حسین (ع) روی آنتن رفت.

در زیر گزارش مشروح این برنامه را می‌خوانید: 

 سؤال: آقای ناظمی، در حال حاضر ۲ کارکرد در رسانه‌های معاند جریان دارد؛ نخست اینکه دشمن اقدام به تصویرسازی دروغ می‌کند و دوم این که نوعی نفوذ شکل گرفته است. این دو کارکرد در چند سال اخیر پیوند عمیقی با یکدیگر پیدا کرده‌اند؛ سؤال اینجاست که برای ایجاد این جریان دوگانه چه تقسیم کار در نیروهای طرف مقابل صورت گرفته و چه برنامه‌ریزی انجام شده است؟

در گذشته رسانه به عنوان یک ابزار منعکس‌کننده شناخته می‌شد؛ به این معنا که واقعیت‌هایی که در جهان وجود داشت را انعکاس دهد. در این رویکرد، جنگ رسانه‌ای روشن‌تر و ساده‌تر است. مانند جنگ رسانه‌ای که در جریان جنگ دوم جهانی شکل گرفت که در آن همه چیز صریح و واضح بود و رسانه‌های طرفین جنگ، از رادیو برای انتقال کد به جاسوس‌های خود بهره می‌بردند. اما به تدریج مشخص شد توان رسانه چیزی فراتر از انعکاس اخبار و رویدادهاست. درواقع امروز می‌دانیم رسانه‌ها توانایی تفسیر واقعیت یا روایت‌سازی دارند، به معنای دیگر رسانه می‌تواند روایتی بیافریند که با اصل ماجرا متفاوت است و اجزای رویدادها در آن جابه‌جا و معکوس می‌شود. در این فرآیند، رسانه‌ها در ابتدا تلاش می‌کنند واقعیت‌هایی را که همه قبول دارند، بیان کنند. به تدریج واقعیت‌ها را به گونه‌ای باهم ترکیب می‌کند که روایت تازه‌ای خلق می‌شود. 

سؤال: آقای جوانی، موضوعی که رهبری بسیار بر آن تأکید دارند موضوع نفوذ و تهاجم ترکیبی است؛ درواقع ایشان معتقدند اگر ما روایت اول را نقل نکنیم؛ دیگران برای ما روایت می‌سازند. از نظر شما طرف مقابل از چه شگردها و تکنیک‌هایی برای این نوع نفوذ استفاده می‌کند؟ 

جنگ ترکیبی از ۲ رکن مهم نبرد اقتصادی و رسانه‌ای تشکیل شده است که برای تحت تأثیر قرار دادن قوه شناختی مخاطب است. امروز تمام تلاش دشمن بر این است که ارکان نظام را بی‌اعتبار و ناکارآمد نشان دهد. زمانی ما در زمینه تأمین تجهیزات نظامی و جنگی ضعیف بودیم تا جایی که حتی واردات سیم خاردار هم به ایران ممنوع بود و ما نمی‌توانستیم سلاح تهیه کنیم؛ اما امروز به لطف مجاهدت‌های امثال شهید طهرانی‌مقدم، غرش موشک‌های ما لرزه بر اندام دشمن انداخته است. از این رو دشمن به نبرد رسانه‌ای روی آورده است.

از آنجایی که ما در عرصه شناختی ضعف‌هایی داریم بر تهاجم رسانه‌ای متمرکز شده‌اند. البته مردم ایران در سال‌های اخیر به دلایل مسائل گوناگونی که رخ داده است به سطح خوبی از سواد رسانه‌ای رسیده‌اند، اما آن گونه که باید آموزش این دانش جدی گرفته نمی‌شود. در کشورهایی مانند کانادا که کمتر تحت تأثیر تهاجم قرار دارند، درس سواد رسانه‌ای از دوران ابتدایی آموزش داده می‌شود اما در ایران که آماج حملات جنگ نرم است این موضوع جدی گرفته نمی‌شود.

متأسفانه بخش کوچکی از جامعه هنوز شایعه‌پذیر هستند و هر خوراک رسانه‌ای را دریافت و هضم می‌کنند. در حالی که جنگ رسانه‌ای هوشیاری بیشتر مردم و  مسئولان را می‌طلبد. در واقع ما هرچه سریع‌تر باید ضعف‌های خود را دریابیم تا بتوانیم زخم‌هایمان را درمان کنیم. 

سؤال: آقای جوانی، شگردی تحت عنوان «چرم خیس» در علوم شناختی وجود دارد که مکرراً از سوی رسانه‌های معاند استفاده  می‌شود. براساس این تکنیک مخاطبان دوست دارند اولین خبری که درباره یک رویداد می‌شنوند باب میل و حرف دل آنها باشد و به مرور زمان مجذوب آن رسانه می‌شوند. لطفاً درباره این شگرد بیشتر توضیح دهید.

از نظر من رسانه ملی و رسانه‌های شاخص داخلی باید وارد عمل شود و سریع‌تر واکنش نشان دهد، چرا که اکنون جنگ سرعت است، اگر زودتر روایت نکنیم روایت می‌شویم. درواقع ذهن مخاطب مانند تخته سفیدی است که اولین نوشته روی آن اهمیت زیادی دارد و شخص بعدی که بخواهد روایت دیگری بنویسد باید ابتدا نوشته پیشین را پاک کند. در این شرایط اگر نفر دوم موفق شود روایت موجود را با صرف هزینه و انرژی پاک کند، اثرات روایت قبلی تا حدودی باقی است و ممکن است بر نگاه تازه اثر بگذارد.

بنابراین سرعت روایت‌گری رسانه‌ها باید افزایش یابد. به عنوان مثال عملیات موشکی سپاه روی پایگاه صهیونیستی خیلی دیرهنگام توسط رسانه‌‌های داخلی پوشش داده شد. دردناک است که ما برای دریافت اخبار مهم باید به رسانه‌های معاند مراجعه کنیم. دشمن، متخاصم است و انتظار دیگری از او نیست؛ اما این که برخی از افراد در داخل کینه و بغض دارند عجیب است. 

سؤال: مسلماً فرجام انقلاب اسلامی پیروزی است، اما ما باید با علم، شناخت، سواد رسانه‌ای و کار هماهنگ در جایگاه آفندی قرار بگیریم تا سریعتر به آرمان بزرگ برسیم. از نظر شما چرا رویکرد آفندی ما ضعیف است و چه کنیم که روایت‌گر اول باشیم ؟ 

ناظمی: مهم‌ترین گام برای برنده بودن در جنگ رسانه‌ای، تجدید نظر در عملکرد رسانه‌ای است. علت اصلی مشکلات ما این است که امثال شهید آوینی‌ها که می‌توانند تحول رسانه‌ای ایجاد کنند، طرد شده‌اند، در رأس نیستند و یا در حاشیه قرار دارند. 

جوانی: غربی‌ها در حوزه تکنولوژی رسانه‌ای بسیار سلطه‌گر هستند و بارها فرکانس رسانه‌های ماهواره‌ای ما از جمله پرس‌تی وی و العالم را قطع کرده‌اند؛ یعنی دوست دارند آنها باشند که تصمیم می‌گیرند چه فرکانسی بر روی چه ماهواره‌ای انعکاس پیدا می‌کند. باید تدابیری اندیشیده شود تا این گونه انحصارگری‌ها قطع شود. 

براساس این گزارش، ویژه برنامه «امواج شبهه» گفت‌و‌گوی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی رسانه‌های معاند فارسی زبان است. این برنامه در فرهنگسرای اندیشه ضبط شده و از رادیو گفت‌وگو پخش می‌شود. این برنامه به تهیه‌کنندگی سیده فاطمه شعار، هماهنگی گیسو جعفرزاده، آیتم‌سازی بی‌بی الهه مصطفوی، گویندگی فاطمه عباسی و با کارشناسی و اجرای مصطفی صادقی روی آنتن می‌رود. 

انتهای پیام/