هیچگونه ادغام یا الحاقی را برای سازمان حفاظت از محیط زیست منطقی نمی‌دانیم

محمدرضا عارف روز سه شنبه در آیین تکریم علی سلاجقه و معارفه شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که در محل این سازمان در پارک پردیسان تهران برگزار شد، گفت: ضرورت توجه به محیط زیست در جمع متخصصان و نخبگان و سازمان‌های مردم نهادی که در این بخش فعال هستند، بحث بدیهی است، اما شاید وقتی از محدوده سازمان عبور می‌کنیم بعضا کار زینتی و لوکس تلقی می‌شود.

وی با اشاره به صحبت‌های سلاجقه رئیس پیشین سازمان محیط زیست اظهار داشت: آقای سلاجقه بحث ادغام سازمان منابع طبیعی با سازمان محیط زیست را مطرح کرد، تجربه نشان داده که ادغام در سطح سازمان‌های عالی و وزارتخانه‌ها در کشور ما الحاق است و گاهی دو جنس نامتجانس هستند که اصولا بعد ادغام توجیهی برای آن نمی‌ماند.

سازمان حفاظت از محیط زیست باید توسط رئیس‌جمهور اداره شود

عارف تصریح کرد: به عنوان مثال ادغام سازمان ورزش و جوانان تنها نقطه اشتراک آن این است که جوانان ورزش می‌کنند، واقعیت این است که هر دو سازمان ضرر کردند.

عارف گفت: هیچ راهی جز اینکه هدایت سازمان برعهده بالاترین مقام اجرایی باشد وجود ندارد، سازمان حفاظت از محیط زیست باید توسط رئیس‌جمهور اداره شود.

وی ادامه داد: رئیس سازمان‌های وابسته به رئیس جمهور را شخصیت حقیقی و حقوقی مستقل نمی‌دانیم، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست، رئیس جمهور تخصصی و رئیس‌جمهور محیط زیستی است.

وی تاکید کرد: ما هیچگونه ادغام یا الحاقی را برای سازمان حفاظت از محیط زیست منطقی نمی‌دانیم.

معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: نکته‌ای که خدمت خانم دکتر ابتکار در دوره دولت اصلاحات می‌گفتم این بود که اگر در دولت جنگنده نباشید وضعیت محیط زیست همین‌طور خواهد ماند و این به دلیل نگاه‌های بخشی که در کشور داریم.

وی گفت: هر مدیری نه‌ تنها فقط بخش خودش را می‌بیند بلکه چند صباحی که مسئولیت بخش را بر عهده دارد را نگاه می‌کند و، چون می‌خواهد گزارش خوب بدهد عموما به رنگ و روغن کار و کار‌های سطحی می‌پردازیم.

عارف افزود: تغییر و تحولاتی عجیب و غریبی که با تغییر یک مسئول یا یک وزیر در دستگاه‌های اجرایی داریم ناشی از این نگاه کوتاه‌مدت است و این گرفتاری است که ما در دستگاه‌ها داریم، از یک جایی شروع می‌کنیم به یک جایی می‌رسیم و متاسفانه نگاهمان نفی گذشته بوده است.

وی تصریح کرد: در دولت چهاردهم یکی از راهبرد‌هایی که اعلام کردیم این است که مسئولین حق نفی مسئولین گذشته را ندارند البته ما کار را نقد می‌کنیم و این طبیعی است، اما بنا نیست با شخصیت و مسائلی که پیرامون ویژگی‌های شخصی آنها است کاری داشته باشیم.

 محیط زیست باید در همه جا حاضر و ناظر باشد 

معاون اول رئیس جمهور تاکید کرد: مردم صاحب این کشور هستند و باید این انگیزه را در آنها ایجاد کنیم که حفاظت از محیط زیست را خودشان مدیریت کنند، ما باید تلاش کنیم که در این دوره وفاق را به معنای تخصصی آن در این سازمان توسعه دهیم.

وی تصریح کرد: براساس سند چشم انداز ۲۰ ساله، باید در سال ۱۴۰۴ جایگاه اول را در همه بخش‌ها در منطقه داشته باشیم که در ارتباط با محیط زیست پیش‌بینی شده بود که جامعه برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر و فساد و تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب. آیا محیط زیست امروز ما نسبت به ۲۰ سال قبل یک گام به جلو رفته است؟

عارف گفت: توسعه پایدار را پذیرفتیم، پایداری توسعه حذف توسعه صنعت نیست بلکه به این معناست که همه جا محیط زیست حاضر و ناظر باشد.

سازمان محیط زیست در دولت چهاردهم باید توسعه کشور و محیط زیست را باهم آشتی دهد

معاون اول رئیس جمهور اظهار داشت: وفاق ملی را از موضع سیاسی نگاه نکنیم؛ وفاق ملی باید در هر بخش، دستگاه و وزارتخانه‌ای ایجاد شود، وفاق ملی در دولت اینگونه است که اگر یک صنعتی می‌خواهد در یک نقطه‌ای از کشور احداث شود، باید ملاحظات زیست محیطی آن رعایت شود و ضمیمه زیست محیطی داشته باشد.

وی تصریح کرد: البته سازمان حفاظت محیط زیست هم باید کمک کند، نه اینکه با استناد به قانون بخواهد جلوی آن را بگیرد، قوانین ما انقدر عریض و طویل است که هرکسی می‌تواند هرطور که بخواهد آن را تفسیر کند؛ قوانین ما شفاف نیست.

وی گفت: ضمن تقدیر از زحمات عزیزان در گذشته، سازمان محیط زیست باید یک نگاه و رویکرد جدیدی را در دولت وفاق ملی داشته باشد، شاید شعار سازمان، وفاق باشد؛ از طرفی توسعه کشور و از طرف دیگر حفظ محیط زیست را با هم آشتی دهیم. نباید مغایرتی بین توسعه صنعت و حفظ محیط زیست باشد. این باید در باور ما باشد.

سازمان محیط زیست باید برای مشکلات راهکار ارائه دهد نه اینکه صورت مسأله را پاک کند

وی تاکید کرد: در احادیث و روایات توجه به محیط زیست آمده که برخی کار‌ها حرام است و برخی هم واجب؛ در بین مردم هم این موضوع را می‌بینیم که با آب و خاک و هوا چه کار باید کرد که حفاظت عملی محیط زیست است. شاخص کل عملکرد حفاظت از محیط زیست ما در سال ۲۰۲۴ در میان ۱۸۰ کشور رتبه ۱۱۲ را دارد.

عارف گفت: این آمار‌ها گویاست ولی ممکن است که به دلایلی که اصولا در دادن اطلاعات ضعیف برخورد می‌کنیم، ۱۰ تا ۲۰ درصد بالا پایین بشود، اما رتبه ۱۱۲، ۱۵ نمی‌شود ممکن است ۱۰۷ یا ۱۰۸ باشد شاید هم ممکن است مقداری به ما ارفاق کرده باشند و ۱۳۰ بوده ولی ۱۱۲ اعلام کرده اند.

وی ادامه داد: رتبه کیفیت هوای ما در دنیا ۱۰۲ است که وقتی دیدم خوشحال شدم؛ چون کسانی که در کلانشهر‌ها زندگی می‌کنند می‌دانند وضعیت هوای ما به چه صورت است.

معاون اول رئیس جمهور افزود: وضعیت خاکمان از هوا بدتر است منتها حس نمی‌کنیم؛ خاکی را که از بین می‌بریم، ۵ تا ۶ قرن لازم است جایگزین شود؛ وضع آب از آنها بدتر؛ چه بلایی سر سفره‌های زیرزمینی آورده ایم؟

وی گفت: یک وقتی در چند جلگه و چند منطقه کشور بود امروز در بالای ۱۳ – ۱۴ درصد کشور نگران فرونشست هستیم و ضرورتا باید تخلیه شود، روبه رو هستیم.

معاون اول رئیس جمهور افزود: در دنیا در بخش سلامت محیط زیستی رتبه ۹۸ داریم در مدیریت منابع آب در دنیا رتبه ۱۰۸ را داریم؛ این وضع محیط زیستمان است، چه باید کرد؟ به نظر می‌رسد هیچ راهی جز اینکه از خودمان شروع کنیم، نداریم؛ در اینجا خودمان یعنی دولت؛ بیش از همه دولت‌های موظف بوده اند.

وی تصریح کرد: قانون ممنوعیت فعالیت صنعتی در شعاع ۱۲۰ کیلومتری از شهر‌ها را وضع می‌کنیم، اما در یک جلسه دولت چانه زنی می‌شود که یک وزیر صنعتی می‌خواهد در داخل محدوده ۱۲۰ کیلومتری کاری انجام دهد و مجوز می‌گیرد؛ زور وزرای صنعتی هم از رئیس سازمان محیط زیست بیشتر است و تصویب می‌شود، علتش این است که در سازمان حفاظت محیط زیست راهکار نشان نمی‌دهیم و فقط صورت مسأله را پاک می‌کنیم.

عارف گفت: در کشور‌های شمال اروپا که وسعت برخی از آنها اندازه ۳ استان شمالی ما نیست، هم صنعتی اند هم صادرات محصولات کشاورزی دارند هم نگرانی‌های محیط زیستی ندارند علتش این است که تک بُعدی نگاه نمی‌کنند، اما در ایران هر کسی می‌خواهد گلیم خود را از آب بیرون بکشد.

وی ادامه داد: کشور باید توسعه پیدا کند و صنعت جایگاه خوبی در تولید ناخالص داخلی داشته باشد محصولات کشاورزی باید سبز باشند، اما می‌توانیم به بهانه اینکه کود مصرف می‌کنیم، محصولات را کنار بگذاریم؟ یا با دعوا و جنگ و این مسائل روبه رو شویم؟

راهبرد دولت اجرای برنامه هفتم است

وی ادامه داد: در دولت چهاردهم که شروع فعالیت‌های دولت با اولین سال اجرای برنامه هفتم همزمان شده، راهبرد دولت اجرای برنامه هفتم است، البته در بخش نرم‌افزاری بسیار احکام خوب و مترقی را در برنامه داریم و تلاش می‌کنیم همه این برنامه‌ها تحقق پیدا کند.

عارف گفت: در بخش سخت‌افزار منابع لازم دیده نشده و یا با دقت دیده نشده که خوشبختانه در قانون برنامه حکمی است که ما باید در سال اول چگونگی تامین منابع مورد نظر را برآورد کنیم و در یک لایحه‌ای به دولت بدهیم.

وی ادامه داد: در بخش حفاظت از محیط زیست چند راهبرد‌های کلانمان را بیان می‌کنم و تکالیفی است که خانم دکتر با جدیت کار را شروع کرده‌اند ما مکلف هستیم که آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و ضوابطی که برای اجرای برنامه نوشته شود را در چند ماه اول انجام دهیم.

وی تصریح کرد: ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست، پیشگیری و ممانعت از انتشار انواع آلودگی‌های غیرمجاز و جرم‌انگاری تخریب محیط زیست؛ این واژه‌ها، واژه‌های جدیدی نیست با آنها آشنا هستید.

در حوزه محیط زیست فرهنگ‌سازی نکردیم

وی تاکید کرد: تعادل‌بخشی و حفاظت کیفی آب‌های زیرزمینی از طریق اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوانداری بسیار موضوع مهمی است که ما بتوانیم بخشی از خطا‌های بزرگی که در ارتباط با سفره‌های زیرزمینی مرتکب شدیم، جبران کنیم.

معاون اول رئیس جمهور افزود: ما آینده‌فروشی کردیم و منابع و سرمایه‌هایی که متعلق به نسل‌های آینده بودند را فروختیم. اما خوشبختانه در برنامه هفتم به این مسأله پرداخته شده است.

عارف ادامه داد: تدوین منشور اخلاق محیط زیست، یک مساله بسیار جدی است؛ در این مسأله خیلی کم کار کردیم. در این حوزه خیلی گرفتاریم و واقعیت این است که کار و فرهنگ‌سازی نکردیم.

وی گفت: دیپلماسی محیط زیست یک مسأله جدی است و باید آن را تقویت کنیم. با نهاد‌های بین‌المللی محیط زیست یا ارتباط نداریم و یا قهر هستیم. گاهی فکر می‌کنیم اگر در یک نهاد بی‌المللی شرکت کنیم، گناه کبیره کردیم؛ باید این نگاه را اصلاح کنیم.