چگونه دانش بنیان ها، اقتصاد را متحول می‌کنند؟

به گزارش خبرنگار مهر، به باور تمامی کارشناسان در آسیب شناسی اقتصاد ایران در درجه اول باید به وابستگی اقتصاد ایران و بودجه دولت به فروش مواد خام و با ارزش افزوده پایین اشاره کرد. ریشه اصلی این معضل در ضعف دانش و تکنولوژی در صنعت است که متأسفانه این مسئله باعث شده است نقطه قوتی به نام وجود منابع زیرزمینی به اهرمی برای تحریم و فشار بر اقتصاد ایران تبدیل شود.

بر همین اساس، از ابتدای دهه هشتاد کلیدواژه دانش‌بنیان به طور مکرر توسط رهبری تکرار شده است که در همین راستا قانون «حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» در سال ۱۳۸۹ تصویب شد. امسال نیز رهبری با انتخاب شعار سال تحت عنوان تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین به طور ویژه بر ضرورت حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان در بخشهای مختلف تاکید کرده اند.

لزوم استفاده از متریال های تکنولوژیک ساختمان

بر این مبنا، اگر نگاه ویژه‌ای به سهم مسکن در اقتصاد بیاندازیم خواهیم دید هرگاه صنعت ساختمان رونق داشته است چرخ اقتصاد نیز به حرکت درآمده است بنابراین با توجه به شعار سال جاری یکی از حوزه‌هایی که تولید دانش بنیان را می‌طلبد و باید تلاش زیادی برای جبران عقب ماندگی‌های آن شود، تولید دانش بنیان و صنعتی سازی در بخش مسکن است.

در همین رابطه احمدرضا سرحدی زاده کارشناس اقتصاد مسکن با بیان اینکه هر چه بیشتر به سمت دانش بنیان تر شدن پیش برویم، اقتصاد را از وضعیت فعلی بیشتر خارج خواهیم کرد، به مهر گفت: مسکن سازی ما سنتی است و برای دانش بنیان شدن در بخش مسکن باید دو موضوع را در دستور کار قرار دهیم، یکی استفاده از متریال های تکنولوژیک ساختمان و دیگری استفاده از روش‌های با تکنولوژی بالا در ساخت‌وساز. دیگر در دنیا از آجر و بلوک سیمانی استفاده نمی‌کنند، بلکه قطعات پیش ساخته و مصالح مدرن برای صنعتی سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مثلاً برج ۳۰ طبقه را چند ماهه می‌سازند، حال آنکه ساخت چنین برجی در ایران چند سال طول می‌کشد.

وی با بیان اینکه اگر تمام منابع خود را در بخش ساخت و ساز سنتی مسکن بگذاریم، امکان پیشرفت تکنولوژیک را نخواهیم داشت، یادآور شد: امروزه مصالح مدرن از محصولات پتروشیمی تولید می‌شوند که این تکنولوژی در کشور ما در بخش پتروشیمی وجود دارد ولی صدها سال است که روش ساخت و ساز ما سنتی است.

سهم ۱.۵ درصدی شرکت‌های دانش بنیان از کل ارزش بازار سهام

طبق آمارهای بانک مرکزی، تاکنون نزدیک به ۸۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات به فعالیت‌های دانش‌بنیان اختصاص داده شده است. با این حال سهم دانش‌بنیان ها از تولید ناخالص کشور حدود یک درصد برآورد شده است که با توجه به تسهیلات داده شده و تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور رقم پایینی است.

در همین راستا، علی امیرشاهی، کارشناس حوزه تأمین مالی با تأکید بر اینکه یکی از مهمترین موضوعات رشد کمی و کیفی دانش‌بنیان ها در اقتصاد مسأله تأمین مالی است، به مهر گفت: در حال حاضر تأمین مالی این گونه از شرکت‌ها معمولاً از طریق بازار پول (وام) یا جذب سرمایه گذار در خارج از بازار سرمایه رخ می‌دهد.

وی افزود: طبق لیستی که از طرف معاونت علمی ریاست جمهوری منتشر شده، حدود ۳۵ شرکت دانش بنیان در بازار سرمایه پذیرفته شده‌اند که طبق محاسبه بنده، ارزش کل این شرکت‌ها حدود ۱۱۰ هزار میلیارد تومان است که حدود ۱.۵ درصد از کل ارزش بازار سهام را شامل می‌شود.

امیرشاهی با بیان اینکه ظرفیت بازار فرابورس هم برای فعالیت‌های استارتاپی و تخصصی مهیاست، گفت: پیشنهاد می‌شود که بازار تخصصی برای شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ با قوانین سهل ایجاد شود تا شرکت‌های مزبور به راحتی بتوانند در این بازار پذیرش شوند.

باید تاکید شود که اکثر شرکت‌های دانش‌بنیانی که در بازار سرمایه حضور دارند، در زمینه خدمات فعال هستند. با توجه به تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر تولید دانش‌بنیان، باید زمینه توسعه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه تولید نیز مهیا شود.

۸۵ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی است

کشاورزی حوزه دیگری است که باید بیش از سایر حوزه‌ها به سمت دانش بنیانی شدن حرکت کند زیرا بخش عمده‌ای از کشاورزی ما به صورت سنتی انجام می‌شود و از آن طرف، حداقل ۸۵ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این رابطه احد آزادی خواه، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس به مهر گفت: در چند سال گذشته در حوزه مدیریت منابع آب عملکرد ضعیفی داشتیم این در حالیست که مصرف آب در کشاورزی ما بسیار زیاد است؛ همین مساله ضرورت ورود شرکت‌های دانش بنیان در حوزه آب و مدیریت مصرف منابع آب را نشان می‌دهد.

وی بحث آب مجازی را یکی از راهکارهای مدیریت مصرف منابع آب دانست و اضافه کرد: اصلاح الگوی کشت از دیگر بخش‌هایی است که شرکت‌های دانش بنیان باید به آن ورود کنند و ما باید الگوهای کشت بسیاری از محصولات کشاورزی را به طور جد اصلاح کنیم.

آزادی خواه تاکید کرد که کمیسیون کشاورزی در همین ماه جاری شرکت‌های دانش بنیان ثبت شده در حوزه کشاورزی را دعوت و راه‌های همکاری با این شرکت‌ها در بخش را بررسی می‌کند.

تولید ۱۰ هزارمگاوات برق تجدیدپذیر چگونه محقق می‌شود؟

در پایان سال ۲۰۲۰ میلادی بیش از ۲۵ درصد نیاز الکتریسیته جهانی به وسیله منابع تجدیدپذیر مانند خورشید، باد، برق‌آبی، بایومس و ژئوترمال تأمین شده است؛ به عنوان نمونه متوسط سهم مشارکت انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید کل انرژی مورد نیاز در کشورهایی نظیر آلمان و دانمارک از ۳۰ درصد فراتر رفته است و هدف گذاری آن‌ها رسیدن به آمار تولید بیش از نیمی از انرژی مورد نیاز خود به وسیله این منابع تا قبل از سال ۲۰۳۰ میلادی است. این در حالیست که به طور کلی کمتر از ۱۰۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر در ایران تولید می‌شود. البته وزارت نیرو برنامه تولید ۱۰ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر در دولت سیزدهم را در دستور کار قرار داده است.

در این رابطه، محمد امین وزیری راد، کارشناس انرژی‌های تجدیدپذیر به مهر گفت: دست‌یابی به تولید ۱۰ هزارمگاوات برق تجدیدپذیر با بکارگیری پتانسیلی دانشی دانشگاهیان و شرکت‌های دانش بنیان، فراهم سازی زیرساخت‌ها و منابع مالی مورد نیاز به وسیله دولت و همچنین همیاری و تعامل بخش‌های دولتی و خصوصی در فراهم سازی تکنولوژی و نیروی انسانی مورد نیاز قطعاً تسهیل خواهد شد.

وی افزود: باید اشاره شود که ایران سالیانه به طور متوسط دارای بیش از ۳۰۰ روز آفتابی با متوسط تابش بیش از ۵ کیلووات ساعت بر متر مربع است. بنابراین با توجه به تاکید مسئولین کشور بر لزوم توسعه استفاده از این نوع از انرژی‌ها می‌توان به آینده خوشبین بود تا با فراهم سازی زیرساخت‌ها به وسیله دولت بتوان از پتانسیل دانشگاهیان و شرکت‌های فعال در این حوزه به نحو احسن استفاده کرد.

وزیری راد گفت: البته در حال حاضر در کشور ما تکنولوژی ساخت کامل تجهیزات تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر مانند پنل‌های فتوولتائیک خورشیدی و توربین‌های بادی کوچک با بازدهی بالا وجود ندارد. اگرچه طی سالیان اخیر گام‌های مثبتی جهت ساخت توربین‌های بادی بزرگ توسط شرکت‌هایی مانند مپنا برداشته شده است اما بازهم نیاز به توسعه صنایع و دانش ساخت این تجهیزات خصوصاً برای پنل‌های فتوولتائیک در کشور احساس می‌شود. زیرا وارداتی بودن بسیاری از این تجهیزات موجب افزایش قیمت تمام شده برای مصرف کننده و متعاقباً کاهش صرفه اقتصادی احداث نیروگاه‌های مبتنی بر این انرژی‌ها خواهد شد.

صنعت نفت از لحاظ دانش بنیان شدن عقب افتاده است

صنعت نفت اگرچه قدمتی دیرینه در اقتصاد کشور دارد اما همیشه به شرکت‌های خارجی وابسته بودیم و فناوری نقشی در توسعه این بخش نداشت؛ بر همین مبنا در پانزده سال اخیر تحریم‌ها زنگ خطری بود تا ما را بیدار کند که متوجه ارزش فناوری شویم و بفهمیم که فناوری هم قابل تحریم است.

در این خصوص جعفر توفیقی رئیس پژوهشگاه صنعت نفت با بیان اینکه در همه زمینه‌های صنعت نفت از لحاظ دانش‌بنیان شدن عقب افتاده‌ایم، به مهر گفت: در همه زمینه‌های صنعت نفت از لحاظ دانش‌بنیان شدن عقب افتاده‌ایم. در حوزه فرآیندها خیلی عقب افتاده‌ایم، در حوزه کاتالیست‌ها همچنین، در حوزه تجهیزات وضعیتمان بهتر است و شرکت‌هایی هستند که در این سال‌ها تلاش می‌کردند این تجهیزات را بسازند ولی در باقی زمینه‌ها چنین امکانی نداشتیم. بنابراین باید هر چه سریع‌تر برای دانش بنیانی شدن این صنعت برنامه ریزی کنیم.

وی با اشاره به بومی‌سازی دانش فنی پتروپالایشگاه‌ها، اظهار کرد: مسأله پتروپالایشگاه‌ها این است که تمام تلاش پالایشگاه‌های ما به جای اینکه معطوف به بنزین، گازوئیل و سایر سوخت‌ها باشد، خوراک‌های ورودی سایر پتروشیمی‌ها را تأمین کنند. بنابراین به راحتی می‌توانیم یک پالایشگاه را به نحوی طراحی کنیم که هر محصولی می‌خواهیم از آن تولید کنیم. مثلاً ممکن است ما بخواهیم تولید بنزین را افزایش یا کاهش دهیم، یا مثلاً صنعت پتروشیمی ما بگوید ال.پی.جی یا نفتای بیشتری لازم دارم و ما می‌توانیم طراحی‌مان را طوری تغییر دهیم که متناسب با نیاز باشد. بنابراین دانش فنی پتروپالایشگاه موضوع پیچیده و دارای فرایند جدیدی نیست.