کسری منابع در حوضه‌های آبریز دریای خزر

 بابک مومنی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اگر نگاه تاریخی به منابع و مصارف آب در استان مازندران شود، طی ۱۵ سال اخیر یک روند کاملا متفاوتی را نسبت به آمار بلند مدت و ۵۰ ساله منابع و مصارف آب در استان شاهد خواهیم بود.

 وی با اشاره به اینکه در پدیده‌هایی چون تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی با محدودیت منابع مواجه شده‌ایم، افزود: متاسفانه پتانسیل منابع آبی استان از ۶.۲ دهم میلیارد متر مکعب، امروزه به کمتر از ۴.۵ میلیارد متر مکعب رسیده و داشته‌ها به شدت تقلیل پیدا کرده است.

 عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران، خاطرنشان کرد: همچنین در بخش کشاورزی و توسعه مصارف قسمت‌های دیگر مانند مصارف خانگی و صنعتی با رشد چشمگیر مصرف آب نیز مواجه شده‌ایم و متاسفانه باید دست‌اندازی از حوضه‌های آبریز مجاور نظیر فلات مرکزی ایران به منابع آبی حوضه آبریز خزر که باعث محدودیت آن نیز شده را هم باید اضافه کرد.

 وی افزود: اغلب حوضه‌های آبریز داخلی بخش دریای خزر به ویژه دشت هراز مهم‌ترین دشت شالیزاری کشور یا دشت تجن که نقش کلیدی در تولید محصولات کشاورزی موثر در امنیت غذایی دارد، با کسری منابع روبرو شده‌اند که نتیجه کاهش منابع و توسعه مصارف است.

 مومنی گفت: بنا بر اطلاعات موثق از کارشناسان خبره شرکت آب منطقه‌ای مازندران، دشت تجن با حدود ۵۱۲ میلیون متر مکعب کسری مخزن روبرو است و متاسفانه در دشت‌های مهم استان شکافی که بین مصرف و منبع به وجود آمده، در افق ۱۴۲۵ رو به رشد است.

 این محقق، پژوهشگر و دکترای علوم مهندسی آب، یادآور شد: تا زمانی‌ که در دوره امنیت آب قرار داریم باید با نگرش جهانی همسو باشیم. چرا که مسئله آب در آینده با چالش‌های اجتماعی و امنیتی مواجه خواهد شد و قطعا موضوعاتی همچون امنیت غذایی و اجتماعی جامعه را مورد هدف قرار می‌دهد.

 وی با بیان اینکه هر چه زودتر و با تدابیر جدی‌تر در سطح مدیریت عالی استان با استفاده از ظرفیت‌های علمی برای اثبات حقانیت مازندران در سطوح ملی باید جلوی پدیده‌های شوم انتقال آب بین حوزه‌ای گرفته شود، اظهار کرد: استانی که در مصارف خود نقش کلیدی و اساسی را در امنیت غذایی کشور بر عهده دارد نباید به خاطر لابی‌های سیاسی و قدرت خاص بعضی از استان‌های همجوار به راحتی حق‌آبه تاریخی‌اش در مناطقی مانند هراز، تجن و تالار توسط بعضی از همسایگان با نگاه کمتر ملی و صرفا سیاسی، به آن دست درازی شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: لازم است استان همجوار مشکلات خود را به جای اصلاح الگوی مصرف و سازگاری با کم آبی که مهم‌ترین اسناد مازندران در بخش آب است از طریق انتقال آب بین حوضه‌ای و با کم‌ترین درک از مفاهیم حوضه‌های هیدرولوژیک منابع آبی استان را محدودتر از اکنون و با چالش‌های جدی‌تری مواجه کنند.

 این محقق، پژوهشگر و دکترای علوم و مهندسی آب، افزود: مازندران در تابستان گذشته به نقطه‌ای رسید که مخزن سد شهید رجایی به تراز خطرناک ۲۲.۵میلیون متر مکعب ذخیره آبی رسیده بود و حال اگر در بالادست این سد پروژه غلط انتقال آب فینسک رخ دهد قطعا اراضی پایین‌دست این سد که حق‌آبه تاریخی دارند در سال‌های آینده علاوه بر تنش آبی، منابع آبی کافی برای تولید محصول استراتژیک برنج را نخواهد داشت.

 وی دقت نظر نسبت به اصلاح نظام بهره‌برداری و تحول در سیستم‌ها و الگوهای مصرف آب در حوضه آبریز استان یکی دیگر از راهکارها دانست و گفت: متاسفانه نگاه به مسئله آب صرفا سخت افزاری( مانند احداث سدهای متعدد و یا اجرای پروژه‌های عمرانی در پایین‌دست این سدها) است اما مسئله این است که پس از خاتمه عملیات اجرایی و عمرانی که آن هم معمولا ناقص اجرا می‌شود به شبکه آبیاری و زهکشی آن توجهی نمی‌شود.

 مومنی با بیان اینکه باید توجه ویژه به اسناد بالادستی شود، یادآور شد: مهم‌ترین سند، اصلاح الگوی مصرف است که علاوه بر نیازهای سخت افزاری( مانند تکمیل شبکه‌ها، اصلاح زیر ساخت‌های اراضی کشاورزی) نیازهای نرم افزاری (استقرار نظام مدیریت بهره‌برداری) است.

به گفته عضو هیات علمی و استادیار دانشگاه پیام نور مازندران، باید روش‌های نوین مانند استفاده از سامانه‌های کم فشار، الگوهای مدرن تحویل آب به بهره‌برداران در قالب تشکل‌ها آموزش داده شود تا با یک نگاه اقتصادی بتوان برای اصلاح الگوی مصرف در این زمینه قدم‌های اساسی برداشته شود.

انتهای پیام