گویا راه‌های آسمان را دیده بود

به گزارش خبرنگار ایمنا، کمتر کسی است که نام برنامه روایت فتح را نشنیده باشد و با نوع نگارش خاص آن و صدای دلنشین سید شهیدان اهل قلم آشنا نباشد. هنرمند متعهدی که شهادتش سال ۱۳۷۲ در فکه بهانه‌ای شد تا هر سال از سالروز شهادتش در بیستم فروردین تا یک هفته، به نام «هفته هنر انقلاب اسلامی» نام‌گذاری شود. این هفته فرصتی شد برای تبیین شخصیت و دیدگاه هنر شناختی شهید سیدمرتضی آوینی و همچنین تمامی افرادی که قلم و هنرشان رنگ دین و انقلاب دارد.

هنری تأثیرگذار است که از اعتقاد سرچشمه بگیرد

این نکته حائز اهمیت است که گرامی‌داشت هفته هنر نباید به کارهای نمادین و شعاری تبدیل شود بلکه باید در این زمان هنرمندان متخصص و متعهد شناخته شوند. هنرمندانی که دارای آثاری نو و تأثیرگذار هستند. آثاری مانند آثار شهید آوینی که هنوز در یادهاوخاطره‌ها مانده است. اثری می‌تواند تأثیرگذار باشد که از اعتقاد، باور و الگویی کامل و قوی سرچشمه گرفته باشد.

حضرت آیت الله خامنه‌ای صحبتی به این مضمون درباره شهید آوینی دارند که: «من اصلاً شهید آوینی را نمی‌شناختم ولی از مشتری‌های همیشگی روایت فتح بودم. وقتی آن جوان‌ها آمدند. به نظرم مال جهاد بودند. من در آن جلسه گفتم این صدای نجیبی که این متن‌ها را بیان می‌کند خیلی چیز جالبی است؛ این را نگه دارید. خودش هم در جلسه بود؛ ولی کسی نگفت که این آقا است. می‌گفت: جوان‌های ما به راه‌های آسمان آشناترند تا به راه‌های زمین، این را چنان می‌گفت که گویا راه‌های آسمان را خودش رفته دیده و می‌داند که این‌هاست.»

هنر باید به ارزش‌های الهی دعوت کند

هفته هنر انقلاب اسلامی فرصت مناسبی برای بررسی و آسیب‌شناسی آثار هنری است. باید نقاط قوت و ضعف رویدادهای فرهنگی و هنری شناخته شود. هنر باید به ارزش‌های الهی دعوت کند و انسان‌ساز باشد. هنر نعمت خوبی است که خداوند در وجود انسان قرار داده و هر فردی از آن در یک مسیر استفاده می‌کند اما در نظام دینی، الهی و ارزشی از هنر به عنوان یک نعمت در مسیر ارزش‌های الهی استفاده می‌شود.

نمونه عینی و عملی، آثار شهید آوینی است؛ که به خوبی نشان می‌دهد هنر نه تنها با ارزش‌های الهی منافاتی ندارد بلکه نیاز است این دو در کنار یکدیگر باشند.

آثاری همچون: آئینه جادو، آغازی بر یک پایان، رستاخیز جان، فردایی دیگر، ختم ساغر، گنجینه آسمان و نسیم حیات و مقالات دیگری درباره شعر همچون راز و رمز، غزال غزل، یاد بهشت و نوحه انسان در فراق

عرفان حقیقی با وصول به حق تحقق می‌یابد

کتاب «حلزون‌های خانه به دوش» شامل ۱۲ مقاله از مقالات شهید سید مرتضی آوینی است که در ماهنامه سوره به چاپ رسیده است. با خواندن این مقالات که اغلب آنها در نقد مطالب منتشر شده در مطبوعات به نگارش درآمده‌اند می‌توان به تسلط این هنرمند مجاهد بر هنر دینی و اسلامی پی‌برد.

شهید آوینی در مقاله «کدام عرفان؟» به نقد استفاده نادرست از لفظ عرفان پرداخته و به عارف‌نمایی و عرفان دروغین می‌پردازد.؛ وی به این نکته اشاره می‌کند که بعضی نه تنها از معنای حقیقی عرفان فاصله گرفته‌اند بلکه این لفظ را بر اموری گذاشته‌اند که صراحتاً با کفر و بی‌دینی والحاد ملازمند. وی از انسان‌هایی می‌گوید که لفظ عرفان را از معنای واقعی خود تهی کرده و در پوسته ظاهری آن هر آنچه خواستند ریخته‌اند. شهید آوینی در قسمتی از این مقاله به معنای عرفان حقیقی پرداخته و می‌گوید: «عرفان حقیقی با وصول به حق و فنای در او تحقق می‌یابد و عارف حقیقی با فنا کردن خود در خدا به بی‌خودی می‌رسد و”اناالحق“بیان این بی‌خودی است.»

شهید آوینی در اواخر مطلب مبحث عارف‌نمایی و عرفان‌دروغین را از اساسی‌ترین مباحثی می‌داند که باید با فرصت بیشتر و نه شتاب‌زده مورد تحقیق قرار گیرد.

سیدمرتضی هدف از تقریر خود را گوشزد کردن و یادآوری کردن عرفان حقیقی شهدای راه حق می‌داند؛ سرباختگانی که سر خویش را به بهای معراج داده‌اند و خون خود را نثار کردند تا هم‌سفر، سیدالعرفا، حسین‌بن‌علی (ع) شوند. سید شهیدان اهل قلم انصاف نمی‌داند که در مقابل چشم همه آن بسیجیانی که ملازم معراج عرفانی عشاق تا سدرة‌المنتهی بوده‌اند و رموز عشق را از سرچشمه حقیقی آن آموخته‌اند، اجازه دهیم تا اولیای شیطان با شیطنت ساحت مقدس عارف و عرفان را به فتنه‌گری‌ها و نفس‌پرستی‌ها بیالایند.

«خوش بود گر محک تجربه آید به میان / ‏ تا سیه روی شود هر که در او غش باشد»

نگاه به عرفان حقیقی و پرداختن به این موضوع دلیل بر عمق نگاه این شهید والا مقام است. پرداختن به موضوعی مهم که امروزه نیز می‌تواند دغدغه جامعه ما بوده و بعد از گذشت حدود سه دهه از شهادت او هنوز جای بحث و تبیین داشته باشد. متأسفانه عرفان‌های کاذب و دروغین هر روز در گوشه و کنار این جامعه به فریب و اغوای عده‌ای ساده‌لوح می‌پردازند و به علت نبود آگاهی و روشنگری، جمعی که جوانان این مرز و بوم تعداد زیادی از این جمع را در بر می‌گیرند در دام این فتنه‌گران اسیر شده و به نام عرفان و اسلام به آنها مسیری غلط نشان داده می‌شود.

راهی که چه بسا برای بسیاری بی بازگشت است. و چه زیبا شهید آوینی با صدای دلنشینش در برنامه روایت فتح از نمونه عملی عرفان حقیقی می‌گوید:

«آن‌کس که با پای اختیار با قافله کربلا همراه شود. می‌داند که اسرار جز بر سرهای بریده فاش نخواهد شد و مگر نه اینکه سر مبارک امام عشق بر بالای نی رمزی است بین خدا و عشاق، یعنی این است بهای دیدار و زنهار این نه رازی است که بر اغیار فاش شود.»

در پایان باید گفت؛ هفته هنر انقلاب اسلامی بهترین زمان برای شناساندن بزرگ مردانی چون شهید آوینی است؛ افرادی که همچون او به هنر با نگاهی دینی، الهی و ارزشی نگاه می‌کنند؛ همان‌ها که به راه‌های آسمان آشناترند تا به راه‌های زمین.

پی‌نوشت:

آغازی بر یک پایان، اولین کتاب منتشر شده توسط شهید آوینی در سال ۱۳۷۰ با موضوع سینما

رستاخیز جان، مجموعه مقالاتی با موضوع انقلاب اسلامی

فردایی دیگر، مجموعه مقالات چاپ شده در حوزه هنر، ادبیات و فرهنگ در سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۱

ختم ساغر، مجموعه مقالات در سال ۱۳۷۳

گنجینه آسمان و نسیم حیات، تفسیری عرفانی بر اشعار حضرت امام خمینی (ره)

مقالاتی از جمله راز و رمز، غزال غزل، یاد بهشت و نوحه انسان در فراق، متن گفتار برنامه روایت فتح و چند برنامه دیگر