۷ موهبت پروردگار عالم به روزه‌داران چیست؟

حجت الاسلام‌والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، کارشناس مذهبی درمورد توجه پروردگار مهربان به روزه داران گفت: مردی یهودى از پیامبر صل الله علیه و آله والسلم پرسید: یا محمّد مزد کسى که ماه رمضان را روزه بدارد چیست؟ پیامبر فرمودند: هیچ مؤمنى نیست که ماه رمضان را به قصد قربت روزه بدارد، مگر آنکه خداى تبارک و تعالى هفت خصلت را بر او واجب می‌سازند:
نخست آنکه حرام را در بدنش ذوب می‌کنند.

دوم آنکه او را به رحمت خداى تبارک و تعالى نزدیک می‌سازد.

سوم آنکه با این عمل خطاى پدرش آدم را جبران می‌کند.

چهارم آنکه فشارهاى بیهوش‌کنندۀ جان دادن را بر او آسان میسازد.

پنجم آنکه او را از گرسنگى و تشنگى روز قیامت در امان می‌دارد.

ششم آنکه خدا برات آزادى از آتش جهنّم را به او عطا می‌کند.

هفتم آنکه خداى عزّ و جلّ او را از غذاهاى پاکیزۀ بهشت اطعام می‌نماید.
گفت: راست گفتید یا محمّد.

این کارشناس مذهبی عنوان کرد: روزه گرفتن چنین ثواب عظیمی دارد، اما سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا همین نخوردن و نیاشامیدن اینقدر ثواب دارد؟

 روزه یعنی امساک با نیت خدایی 

حجت الاسلام یعقوبی گیلانی تصریح کرد: حضرت آقا درباره روزه می‌فرمایند: روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد، این نخوردن و نیاشامیدن باید از روی نیّت باشد، وگرنه اگر شما یک روز به خاطر گرفتاری و یا اشتغال به کار، دوازده ساعت، پانزده ساعت فرصت نکنید چیزی بخورید هیچ ثوابی به شما نخواهند داد، اما همین امساک را وقتی با نیت انجام دادید – «اجعَلنا مِمَّن نَوَى فَعَمِلَ»؛ نیت کند و به دنبال آن، عمل انجام دهد – این همان گوهر درخشانی می‌شود که به شما ارزش می‌بخشد و روحتان را قیمتی می‌کند.

نیت؛ شرط روزه

او با بیان اینکه شرط روزه، نیت است. درمورد منظور از نیت ادامه داد: یعنی این عمل را، این حرکت را، این امساک و تمرین را، جهت دادن برای خدا، در راه خدا، به خاطر انجام دستور الهی و این موضوعی است که به هر کاری ارزش می‌بخشد.

حجت الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی تصریح کرد: روزه، یکی از بهترین کارهاست. با اینکه به ظاهر اقدام نکردن است؛ اما در باطن اقدام است، عمل است، کار مثبت است. چون شما نیت این کار را دارید و اینکه از قول نبی اکرم (ص) نقل شده است که فرمودند: «اَنفاسُکُم فیه تَسْبیحٌ وَ نوْمکُم فیه عبادَه» «خوابیدن و نفس کشیدن شما عبادت است.»

وی افزود: این موضوع، چنین سوالی را در ذهن متبادر می‌کند که چگونه خواب عبادت می‌شود؟ نفس کشیدن چطور «سبحان‌الله» گفتن می‌شود؟ این به خاطر آن است که شما بیکار هم که باشید، هیچ اقدامی هم که نکنید، چون با این نیت وارد این وادی شده‌اید، یکسره در حال عبادت هستید تا جایی که سکوت شما عبادت است، نفس کشیدن شما عبادت است، خوابیدن شما عبادت است. چرا؟ چون شما این امساک و این دست کشیدن از بخشی از لذات جسمانی را، برای خدا در یک مدت سی روزه – ماه رمضان – تجربه می‌کنید.

این کارشناس مذهبی در رابطه با دلیل عبادت بودنِ نخوردن و نیاشامیدن در ماه رمضان گفت: همه این عبادت و دیگر عبادات، بر گردِ این محور می‌گردند که انسان با مشتهیات نفسانی و با لذایذی که انسان را به پستی می‌کشاند و برده می‌کنند، مبارزه کند. افسار گسیخته کردن نفس انسانی، هنر نیست. هر چه در توان داری لذت ببری، برای انسان کمال نیست؛ این از مقوله حیوانیت است. اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که کدام نوعِ روزه، معنویت انسان را به اوج می‌رساند و وجود انسان را به نور ایمان و معنویت زنده می‌کند؟

وی افزود: یک روایت از امام صادق است که خطاب به محمّد بن مسلم می‌فرمایند: «إِذَا صُمْتَ فَلْیَصُمْ سَمْعُکَ وَ بَصَرُکَ وَ لِسَانُکَ وَ لَحْمُکَ وَ دَمُکَ وَ جِلْدُکَ وَ شَعْرُکَ وَ بَشَرَتُکَ»  امام صادق علیه‌السلام به این یار و شاگرد نزدیک خودشان می‌فرمایند: وقتی روزه می‌گیری، باید شنوایی تو روزه‌گیر باشد، بینایی تو روزه بگیرد، زبان تو روزه بگیرد، گوشت و خون و پوست و موی و بشره تو روزه‌دار باشد؛ دروغ نگویی، انسان‌های مؤمن را دچار بلا نکنی، دل‌های ساده را اغوا نکنی، برای برادران مسلمان و جامعه اسلامی توطئه درست نکنی، بدخواهی نکنی، بددلی نکنی، تهمت نزنی، کم‌فروشی نکنی، امانتداری کنی؛ و دنباله روایت می‌فرمایند: «فَلاَ یَکُنْ یَوْمُ صَوْمِکَ کَیَوْمِ فِطْرِکَ» «روز روزه تو، مثل روز فطر تو نباشد؛ مثل روز‌های عادّی باشد. روز ماه رمضان هم همان‌گونه رفتار کنی که در روز‌های عادّی رفتار کردی. باید به تربیت نفس توجّه کنی و این فرصت را مغتنم بشماری.»

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی با بیان روایتی ادامه داد: در روایت است وقتی پیامبر صل الله علیه وآله والسلم مردم را امر به روزه فرمودند، گفتند: «احدی به اذن من افطار نکند. چون شام داخل شد، یک یک می‌آمدند و اذن گرفته افطار می‌کردند، تا مردی آمد و عرض کرد: یا رسول الله! دو دختر من روزه گرفته‌اند و حیا مانع ایشان است که به خدمت شما برسند، اذن بفرمایید تا افطار کنند. حضرت صل الله علیه وآله والسلم روی مبارک برگردانیدند. آن مرد دوباره عرض کرد و حضرت صل الله علیه وآله والسلم دوباره روی برگردانیدند. در مرتبه سوم فرمودند: آنها روزه نگرفته‌اند. چگونه روزه بودند و حال آنکه در همه روز گوشت مردم را به غیبت می‌خوردند؟ برو ایشان را بگو تا قیء کنند. آن مرد بازگشت و ایشان را خبر داد. آنها قیء کردند و از هر یک تکه خون بسته دفع شد. چون به پیغمبر (ص) خبر دادند، فرمودند: «به خدایی که جان محمد در دست اوست که اگر این در شکم آنها باقی می‌ماند آتش جهنم آن را می‌خورد.»

این کارشناس مذهبی یادآور شد: در یک روایتی دیگر امیرالمؤمنین علیه السلام می‌فرمایند: «صَوْمُ النَّفْسِ إِمْسَاکُ الْحَوَاسِّ الْخَمْسِ عَنْ سَائِرِ الْمَآثِمِ.» «روزه نفس، غیر از روزه جسم و روزه شکم است. روزه نفس انسان این است که همه حواس پنجگانه او از گناهان امساک کنند.  «وَ خُلُوُّ الْقَلْبِ عَنْ جَمِیعِ أَسْبَابِ الشَّرِّ» «دل از همه موجبات و اسباب شرّ و فساد خالی شود.» با خدای متعال و با بندگان خدا، دل را صاف و بی غلّ و غش کنیم. در این جهت، روایات زیادی هست.

تنبیه نفس برای سیر به سمت کمال

حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی افزود: عزیزان، ما سال‌هاست که روزه می‌گیریم و دنبال این هستیم که رضایت خداوند متعال را جلب کنیم، اما هنوز خیلی از ما موفق به گرفتن روزه حقیقی و به فرموده حضرت امیر (ع) روزه نفس نشده ایم. چقدر خوب است برای اینکه اعضاء و جوارح ما به سمت چنین روزه داری حرکت کنند برای خود شروطی و تنبیه‌هایی را تعیین کنیم. مانند اینکه اگر در زمان روزه داری با زبان خود گناهی انجام دادیم خود را موظف به خواندن پنجاه آیه قرآن و یا شرکت در مراسم دعای کمیل و مناجات کنیم و یا اگر هزینه‌ای در راه بیهوده و خدایی ناکرده حرام انجام دادیم به همان اندازه در راه افطاری دادن خرج کنیم.