جان مردم بازیچه تبلیغات پزشکی-تایمز

رفع معجزه‌آسای ریزش مو و درمان طاسی در مدت چند هفته و چند ماه»، «انجام پلاسما درمانی برای رفع چین و چروک‌های عمیق صورت» اینها جملات آشنایی است که انواع و اقسام آن را در فضای مجازی شاهد بودیم.

طب مارکتینگ یا همان تبلیغات پزشکی موضوعی که چند سالی است کلینیک‌ها و پزشکان متعددی با تبلیغات هزار رنگ، تخفیفات استثنایی و انواع و اقسام مدارک و گواهینامه ها، افراد را مجاب به دریافت خدمات می‌کنند. حالا پس از هشدار‌های متعدد کارشناسان در‌خصوص تبلیغات گمراه کننده و خارج از عرف پزشکان سرانجام رضا لاری‌پور، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی ایران از تدوین سامانه‌ای برای ساماندهی تبلیغات پزشکی در فضای مجازی خبر داد.

تبلیغات در فضای مجازی با پزشک نما‌هایی همراه شده که برای سودجویی، بیماران را فریب می‌دهند و به اصطلاح آنها را شکار می‌کنند. مسأله‌ای که نظام سلامت کشور را با خطرات و آسیب‌های جدی مواجه می‌کند. به‌خصوص بازار داغ امور زیبایی که این روز‌ها متقاضیان زیادی را به خود اختصاص داده است. همین تبلیغات مجازی است که پای خدمات زیبایی را به مراکز غیرمجاز باز کرد. در این بین بعضی از پزشکان برای تبلیغ خدمات خود و جذب بیشتر افراد، اقدام به انتشار عکس‌های برهنه و نامتعارف از قبل و بعد بیماران‌شان می‌کنند که بعضا با موازین شرعی و فرهنگی ما نیز در تضاد است. گویا تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی علاوه بر ایجاد تغییراتی در نگرش و سبک زندگی مردم، تغییراتی هم در چهره رسمی طب و طبابت به‌وجود آورده است. 

قوانینی که خیلی بازدارنده نیست!

با این‌که شورای عالی سازمان نظام پزشکی دستورالعملی را مشتمل بر ۵۰ ماده و ۱۳ تبصره در تاریخ ۰۱/۱۲/۱۳۹۹ تصویب کرده است، اما همچنان وضعیت مناسبی بر تبلیغات بسیاری از پزشکان حاکم نیست. به این صورت که جراح یا پزشک قبل و بعد از عمل جراحی از بدن عریان بیمار عکس گرفته و در صفحات مجازی مانند اینستاگرام منتشر می‌کند. در بسیاری از تصاویر حتی چهره فرد مشخص است. این در حالی است که اخلاق پزشکی نیز ایجاب می‌کند تمام اطلاعاتی که بیمار برای بیان بیماری خود اظهار می‌دارد یا اطلاعاتی که هنگام معاینه بیمار به دست می‌آید، نزد پزشک محفوظ بماند و هیچ‌گاه اقدام به افشای اسرار بیمار نزد کسی نکند. این کار حتی اگر با رضایت بیمار نیز انجام شود باز هم مغایر با قوانین در این خصوص و نوعی هنجارشکنی محسوب می‌شود. اساسنامه سازمان نظام پزشکی که برای تبلیغات در حوزه پزشکی به بند‌های مختلفی در آن اشاره شده نیز می‌گوید دقیقا چه کار‌هایی مجاز و چه اعمالی در قوانین این تبلیغات غیرمجاز است. در جایی از این اساسنامه عنوان شده که تمامی صاحبان پزشکی و وابسته پزشکی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی و مؤسسات پزشکی پس از اخذ پروانه‌های لازم، برای تبلیغات خدمات مربوطه موظف به اخذ مجوز کتبی از سازمان نظام پزشکی هستند. موضوعی که گویا از دست پزشکان در برخی موارد خارج شده است. 
 
پزشک‌نما‌های زیرزمینی

امروزه فراگیر شدن استفاده از شبکه‌های اجتماعی از یک سو و این‌که نمی‌توان برای تبلیغات در این شبکه‌های ارتباطی، قوانین محدودکننده زیادی هم وضع کرد از سوی دیگر منجر به این شده تا تبلیغ در امور پزشکی نیز به این شبکه‌های اجتماعی راه یافته است. حالا این فضای مجازی تبدیل به جولانگاه تبلیغات پزشک نما‌ها شده است. کسانی که تنها به پر شدن جیب‌های‌شان و کسب سود‌های کلان و چندصدمیلیونی می‌اندیشند و شاید سلامت، جان و روان مردم برای‌شان کوچک‌ترین اهمیتی ندارد. به نظر می‌رسد در کشور بیش از آن که معضل ما تبلیغات غیرمجاز پزشکان باشد، تبلیغات غیر‌پزشکان است. پزشک‌نما‌هایی که چهره پزشکان اصلی را خدشه دار کرده‌اند و در یک چرخه غیرمجاز، اقدامات پزشکی را در قالب بلاگری بسیار زیبا و ظریف انجام می‌دهند و کسی هم به آنان شک نمی‌کند. البته رضا لاری‌پور، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی می‌گوید که مردم می‌توانند با مراجعه به سایت نظام پزشکی، هویت پزشکان برای اقدامات درمانی را استعلام بگیرند.

همیشه پای یک سودجو در میان است!

هرچند مسئولان وزارت بهداشت بار‌ها در زمینه تبلیغات پزشکی هشدار داده‌اند اماهمچنان شاهد فعالیت آزادانه برخی افراد در فضای مجازی هستیم که به بهانه سلامتی و با هر ابزاری سعی درجذب مشتری دارند. در این بین با توجه به گرایش بیش از حد بسیاری از افراد به اقدامات زیبایی، شاهد اقدامات سودجویانه دراین حوزه هستیم. انجام جراحی‌های زیبایی توسط افراد غیرمتخصص که منجر به این شده تا برخی متقاضیان برای همیشه زیبایی شان را از دست بدهند. در حالی که انجام هرگونه خدمات زیبایی مرتبط با پزشکی در آرایشگاه‌ها و توسط افراد غیرمتخصص ممنوع است، اما هنوز هم شاهد استفاده مردم از این خدمات و محل‌های غیرمجازهستیم. چندی پیش نایب‌رئیس انجمن جراحان پلاستیک وزیبایی ایران گفت: «شاهدورودآرایشگر‌ها و تکنیسین‌هایی به عرصه زیبایی هستیم که در منزل یا واحد‌های استیجاری اداری، بیماران را تحت عمل جراحی قرار می‌دهند.» موضوعی که شاید با یک تبلیغ ساده از همین فضای مجازی آغاز شده و در پایان صدمات جبران‌ناپذیری را به افراد وارد می‌کند. گویا قوانین این حوزه خیلی بازدارنده نیست و ورود جدی وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی و شورای عالی فضای مجازی را می‌طلبد تا شاید کمتر شاهد عوارض و آسیب‌هایی باشیم که جان مردم را دست مایه قرار‌می‌دهند.

منبع: جام جم