هفدهم آوریل؛ روز جهانی هایکو

به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، آنچه امروزه به عنوان شعر هایکو در میان مردم جهان شهرت دارد، سه بند آغازین اشعاری زنجیره با مضامین طنزآمیز است که در قرن هفدهم با عناوین هوکو و هایکای در میان مردم ژاپن شکل گرفت.

از آن زمان به بعد، نه تنها در ژاپن بلکه در بسیاری از نقاط دیگر دنیا، هایکو بخشی از کتاب‌های درسی کودکان و نوجوانان را به خود اختصاص داد و از این طریق، به محبوبیت زیادی در میان این نسل‌ها دست یافت. مردم در اغلب نقاط دنیا، در روز هفدهم آوریل، شعر هایکو را گرامی می‌دارند و بسیاری از آن‌ها به سرودن ابیاتی در این قابل شعری می‌پردازند تا نشان دهند که هایکو، از ارزشی به مراتب بالاتر از آنچه در کتاب‌های درسی مدارس دیده می‌شود، برخوردار است.

تاریخچه روز جهانی شعر هایکو

تاریخ روز جهانی شعر هایکو به منشأ این نوع شعر زیبا و در عین حال ساده بر می‌گردد. در واقع، هایکو در ابتدا، مقدمه‌ای از یک نوع شعر دیگر ژاپنی به نام Rengu به‌شمار می‌رفت که به تدریج یک قالب مستقل به خود گرفت. تا اواسط دهه ۱۶۰۰، شعر هایکو در میان مردم به هوکو شهرت داشت و در همین بازه زمانی نیز از Rengu مستقل شد.

در اواخر دهه ۱۸۰۰، ماسائوکا شیکی شاعر، نویسنده و منتقد ادبی اهل ژاپن نام هایکو را برای این گونه شعری برگزید و تا امروز به همین عنوان در میان مردم جهان شهرت داشته است. اگرچه ماسائوکا شیکی تنها به مدت ۳۵ سال روی کره خاکی زندگی کرد، با این حال امروزه از او به عنوان قدرتمندترین فرد در سرودن شعر هایکوی مدرن یاد می‌شود؛ چرا که بیش از ۲۰۰ هزار مصرع در قالب هایکو از او به جا مانده است.

ماتسوئو باشو، بزرگ‌ترین و نام‌آورترین شاعر هایکو سرای ژاپنی و همچنین اوجیما اونیتسورا که از شعرای معروف سبک هایکو در گذشته به شمار می‌رفت، در مستقل شدن هایکو از Rengu نقش مهمی ایفا کردند.

شعر هایکو چگونه به دنیای غرب وارد شد؟

«هندریک دوف» از کمیسیونرهای معروف دانمارکی ساکن در ناگازاکی ژاپن در قرن نوزدهم بود، برای اولین بار، دنیای غرب را با شعر هایکو آشنا کرد. وی در همان بحبوحه محبوبیت هایکو در میان مردم ژاپن، به ادبیات و به ویژه، شعر شرقی علاقمند شد و تلاش کرد دنیای غرب را نیز با هایکو آشنا کند. اگرچه تلاش‌های او در ابتدا بی‌نتیجه بود با این حال، به تدریج و تقریباً در اواسط دهه ۱۹۰۰ میلادی، هایکو به زبان انگلیسی نیز وارد شد.

امروزه هایکو، صرف‌نظر از زبان گویش مردم، یکی از زیباترین و محبوب‌ترین گونه‌های شعری در میان دوستداران ادبیات جهان به شمار می‌رود که به عنوان قالبی کلی برای خلق اشعار مدرن عمل می‌کند.

جشن روز جهانی هایکو

مردم در اغلب نقاط دنیا به بهانه روز جهانی شعر هایکو، گرد هم می‌آیند و اشعار خود را با مضامین هایکو برای یکدیگر نقل می‌کنند. برخی از آن‌ها حتی حین حضور در مراسم بزرگداشت هایکو، به سرودن ابیاتی در این قالب می‌پردازند و سپس آن‌ها را با صدای بلند برای یکدیگر می‌خوانند. “زیبایی” یکی از مضمون‌های اصلی شعرهای هایکو را در بر می‌گیرد که در این راستا، مردم می‌کوشند زیبایی محیط و طبیعت را در سه مصرع به خوبی تمام بیان کنند. جالب است بدانید که شعر هایکو در مصرع اول خود، پنج هجا، در مصرع دوم هفت هجا و در مصرع آخر نیز، پنج هجا یا بخش را در بر می‌گیرد و به همین دلیل، در میان برخی از دوستداران ادبیات به شعر پنج-هفت-پنج شهرت دارد. شاعران سبک هایکو باید نظر مخاطبان خود را در مورد زیبایی‌های اطراف در تنها ۱۷ هجا به هنر خود جلب کنند.

معرفی معروف‌ترین کتاب‌های شعر سبک هایکو

افرادی که خود توانایی سرودن شعر را ندارند، به هنگام شرکت در مراسم بزرگداشت شعر هایکو، کتاب‌هایی نوشته شده در این سبک را با خود به همراه می‌آورند و به خواندن اشعار معروف آن‌ها در جشن روز جهانی شعر هایکو می‌پردازند.

“شعرهای هایکو ژاپنی” که در سال ۲۰۰۳ توسط پیتر واشنگتن سروده شد از مشهورترین کتاب‌های جهان در سبک هایکو به‌شمار می‌رود و از دیگر کتاب‌های موفق در این زمینه می‌توان به “گلچین شعرهای هایکو” از کور ون دن هوفل در سال ۱۹۷۴، “هایکو ضروری” نوشته رابرت هس، شاعر اهل آمریکا و در نهایت، “هایکو: هنر و شعر ژاپنی” سروده جودیت پت در سال ۲۰۱۰ اشاره کرد.