سالگرد مرگ «آلفرد نوبل»؛ روز اهدای جوایز نوبل

به گزارش ایسنا، برندگان جوایز نوبل سال ۲۰۲۲ در اویل ماه اکتبر سال جاری میلادی انتخاب شدند و اکنون امروز ساعت ۱۶ به وقت اروپای مرکزی (۱۸:۳۰ به وقت تهران) جوایز خود را دریافت خواهند کرد. سایت نوبل نوشت: مراسم اهدای جایزه نوبل در ۱۰ دسامبر – سالگرد مرگ آلفرد نوبل – در سالن کنسرت استکهلم سوئد برگزار می شود. در این مراسم، جایزه نوبل در حوزه فیزیک، شیمی، فیزیولوژی یا پزشکی، ادبیات و جایزه علوم اقتصادی به برندگان جایزه نوبل اعطا می‌شود. سایت نوبل مراسم اهدای جوایز را به صورت زنده  پخش خواهد کرد.

آلفرد نوبل که بود؟

“آلفرد برنهارد نوبل”(Alfred Bernhard Nobel) شیمی‌دان، مهندس، مبتکر و مخترع دینامیت ۲۱ اکتبر سال ۱۸۳۳ در شهر استکهلم کشور سوئد متولد شد. آلفرد نوبل، فرزند سوم از هشت فرزند “امانوئل نوبل” و “آندریته آلسل” بود. در سال ۱۸۴۲ او همراه با خانواده‌اش به سن پترزبورگ مهاجرت کرد. در آنجا پدرش کارخانه تسلیحات‌سازی تاسیس کرده بود و مین‌های آبی می‌ساخت. این شرکت خانوادگی، بعد از مدتی، ورشکسته شد و آلفرد، به همراه خانواده‌اش به آمریکا رفت. در آنجا وی، تمام وقت خود را به تحقیق درباره مواد منفجره، مخصوصا ایمن‌سازی و استفاده بهتر از نیتروگلیسیرین پرداخت. نوبل دریافت که اگر نیتروگلیسیرین جذب یک ماده خنثی مانند دیاتومایت شود، در هنگام جابجایی به مراتب امن‌تر خواهد بود و آن مخلوط را در سال ۱۸۶۷ به نام دینامیت ثبت کرد. دینامیت اولین ماده منفجره قابل کنترلی به حساب می‌رود که از باروت قدرت بیشتری دارد. این ماده ابتدا با نام “گرد منفجره نوبل” فروخته می‌شد، ولی بعد از معرفی شدنش، شهرت بسیاری یافت و به عنوان جایگزین مطمئنی برای باروت و نیتروگلیسیرین مطرح شد.

نوبل در سال۱۸۹۴ کارخانه اسلحه‌سازی خود به نام “بوفورس”(Bofors) را تاسیس کرد و تا روز مرگش در آنجا فعالیت داشت. در تاریخ ۲۷ نوامبر ۱۸۹۵ در باشگاه نروژی‌ها-سوئدی‌ها در پاریس، آلفرد نوبل آخرین وصیت‌نامه خود را امضا کرد و بیشتر دارایی خود را به جایزه‌ای اختصاص داد تا همه ساله بدون توجه به ملیتی خاص، به افراد شایسته اهدا شود. وی در آخرین وصیت‌نامه خود سرمایه حیرت انگیزش را برای تامین هزینه‌های جایزه نوبل اختصاص داد. او ۱۰ دسامبر سال ۱۸۹۶ بر اثر سکته قلبی درگذشت و مبلغ ۳۱ میلیون کرون سوئد، حدودا معادل ۴٫۲ میلیون دلار آمریکا به جایزه مذکور تعلق یافت. مقبره وی در “نورّابگراونینگزپلاتسن” (Norra begravningsplatsen) در استکهلم قرار دارد. عنصر شیمیایی” نوبلیم” نیز  به احترام او نامگذاری شده‌است.

برندگان چه چیزی دریافت می‌کنند؟

جوایز شاخه‌های پزشکی،‌ فیزیک، شیمی، ادبیات و صلح به درخواست آلفرد نوبل‌ کارخانه‌دار ثروتمند سوئدی و مخترع دینامیت ایجاد شدند. نخستین جایزه در سال ۱۹۰۱ یعنی پنج سال پس از درگذشت نوبل به برگزیدگان اهدا شد. از سال ۱۹۰۱، جوایز نوبل در مراسمی در ۱۰ دسامبر، سالگرد مرگ آلفرد نوبل، به برندگان اهدا می‌شود.

هر کدام از جایزه‌ها ۱۰ میلیون کرون سوئد معادل حدود ۹۰۰ هزار دلار ارزش دارد و به همراه یک دانشنامه و مدال طلا هر ساله در دهم دسامبر مصادف با تاریخ درگذشت آلفرد نوبل اهدا می‌شود.

گفتنی است جایزه بخش اقتصاد که به طور رسمی با عنوان جایزههٔ علوم اقتصادی بانک مرکزی سوئد به یاد آلفرد نوبل شناخته می‌شود، توسط نوبل ایجاد نشد و بانک مرکزی سوئد در سال ۱۹۶۸ آن را ایجاد کرد.

مراسم اهدای جوایز در استکهلم، تقریباً بدون استثنا، از سال ۱۹۲۶ در سالن کنسرت استکهلم برگزار می‌شود. در اسلو، این مراسم سال‌ها در مؤسسه نوبل برگزار می‌شد. از سال ۱۹۴۷ تا ۱۹۹۰، محل سالن نمایش دانشگاه اسلو بود. در سال ۱۹۹۰ این رویداد به تالار شهر اسلو منتقل شد. در مراسم اهدای جایزه نوبل در استکهلم، سخنرانی‌هایی درباره برندگان و کشف یا کار آنها ارائه می‌شود و پس از آن پادشاه سوئد به هر برنده یک دیپلم و یک مدال می‌دهد.

این مراسم با ضیافتی در تالار شهر استکهلم (Stockholms Stadshus) برای حدود ۱۳۰۰ نفر از جمله ۲۵۰ دانشجو برگزار می‌شود. به جز چند استثنا، ضیافت جایزه نوبل از سال ۱۹۳۰ در تالار شهر برگزار می‌شود. جشن‌های جایزه نوبل در استکهلم توسط بنیاد نوبل ترتیب داده شده است و در درجه اول یک جشن آکادمیک با تمرکز بر علم و ادبیات است. علاوه بر برندگان جایزه نوبل و خانواده‌های آنها، پادشاه و ملکه و سایر اعضای خانواده سلطنتی سوئد مهمان افتخاری در مراسم اهدای جایزه و ضیافت هستند. نمایندگان دولت و پارلمان سوئد نیز شرکت می‌کنند. مهمانان بین‌المللی، به‌ویژه کسانی که نماینده علوم و حیات فرهنگی هستند، از اولویت برخوردارند.

چه کسانی برندگان جایزه نوبل را انتخاب می‌کنند؟

جایزه نوبل معتبرترین جایزه‌ در دنیای علم است که سالانه به یک تا حداکثر سه دانشمند در هر رشته اهدا می‌شود. هر ساله هزاران نفر از مردم و سازمان‌ها برای دریافت جوایز نوبل که توسط “آلفرد برنهارد نوبل”(Alfred Bernhard Nobel) بنیانگذاری شده است، نامزد می‌شوند، اما تنها تعداد انگشت شماری طعم موفقیت و کسب جایزه نوبل را خواهند چشید.

پس از دریافت لیست همه نامزدها، کمیته‌های نوبل مسئولیت انتخاب نامزدها را بر عهده دارند. برنده جایزه صلح توسط کمیته نوبل نروژی (Norwegian Nobel Committee) متشکل از ۶ نفر و “بریت ریس اندرسن”(Berit Reiss-Andersen) رییس این کمیته تعیین می‌شود. بقیه اعضای این کمیته آسل توژه(Asle Toje) نایب رئیس کمیته، اولاو نجولستاد(Olav Njolstad) منشی کمیته و آن انگر(Anne Enger)، کریستین کلمت(Kristin Clemet) و یورگن واتن فریدنس(Jorgen Watne Frydnes) هستند.

در حوزه پزشکی، گروه نوبل در مؤسسه کارولینسکا مسئول انتخاب جایزه نوبل در این حوزه است. این مجمع دارای ۵۰ عضو و یک هیئت است که نامزدها را بررسی و انتخاب می‌کند.

در رشته فیزیک، آکادمی سلطنتی علوم سوئد برندگان را انتخاب می‌کند. این کمیته متشکل از پنج عضو است و اعضای معین(adjunct members) نیز دارای رای هستند. اعضای معین به این معنا است که اساتیدی به صورت کمکی به یک دپارتمان یا مؤسسه برای انجام یک مأموریت خاص اضافه می‌شوند. پیشنهاد کمیته نیز توسط اعضای گروه فیزیک آکادمی بررسی می‌شود و اعضا ممکن است تغییراتی را پیشنهاد دهند.

برای حوزه شیمی، آکادمی سلطنتی علوم سوئد برنده را از میان نامزدهای پیشنهادی کمیته نوبل شیمی تعیین می‌کند. کمیته نوبل در این حوزه نیز مجددا دارای پنج عضو و اعضای معین با حق رای کامل است.

در اقتصاد نیز آکادمی دوباره نقش تعیین‌کننده را ایفا می‌کند، زیرا کاندیداها توسط کمیته جوایز علوم اقتصادی پیشنهاد می‌شوند و آنها نامزدها را بررسی کرده و در نهایت نامزدهای نهایی را انتخاب می‌کنند.

در ادبیات، آکادمی سوئد، متشکل از ۱۸ عضو با دوره مادام‌العمر(life tenure)، برندگان را تعیین می‌کند.

انتهای پیام