چاقی شکمی چیست؟ انواع چاقی شکمی، عوارض آن و دلایل ابتلا

اگر هیچ اقدامی برای سلامتی خود انجام نمی دهید، حداقل به فکر اندازه گیری دور کمرتان باشید. ابتدا صاف بایستید و بازدم نمایید و سپس با یک متر نواری دور کمرتان را دقیقا ۴ سانت بالاتر از استخوان لگنتان را اندازه گیری کنید. نتیجه این عمل شاید بسیار مهمتر از نگرانی های شما درباره ظاهر و لباستان باشد. اگر این اندازه در مردان بالا تر از ۴۰ اینچ و در زنان ۳۵ اینچ بود، شما مبتلا به چاقی شکمی هستید. چاقی شکمی، عامل اصلی بسیاری از بیماری ها است. پس از همین رو پیشگیری و درمان آن اهمیت زیادی دارد.

چاقی شکمی چیست؟

ممکن است تابه حال اصطلاح چاقی شکمی یا چاقی مرکزی را در مطب پزشک شنیده باشید. این اصطلاحات به نظر کمی پیچیده می آیند؛ اما آنها فقط روش های متفاوتی برای توصیف کردن چربی شکمی هستند. درصورتی که چربی زیادی در اطراف شکم خود دارید، مبتلا به چاقی شکمی هستید. آیا می دانید چرا چاقی شکمی اهمیت زیادی دارد؟ چربی های بیش از حد در ناحیه میانی بدن در برابر چربی های اضافه که در ران و یا باسن وجود دارد ممکن است شما را در معرض خطر بیماری های مختلفی قرار دهد.

برخی اوقات چربی شکم که چربی احشایی هم نامیده می شود، اندام های مهم و حیاتی بدن را احاطه می کند. چربی اضافی در ناحیه شکمی می تواند همه افراد را در معرض خطر بیماری های قلبی عروقی قرار دهد و در زنان باعث بروز سرطان سینه می شود.

انواع چاقی شکمی

 ما در اینجا می خواهیم انواع چاقی شکمی را برای شما شرح دهیم به طورکلی پزشکان تا کنون دو نوع چربی شکمی را معرفی کرده اند که هر دوی آنها خطرناک هستند و باید از آنها پیشگیری شود. انواع چاقی شکمی شامل این موارد می شوند:

• احشایی: این نوع چربی شکمی اندام های فرد را احاطه می کند و در فضاهای بین اطراف احشا مانند معده و روده (اندام های که داخلی هستند) جمع می شوند.
• زیر پوستی: به آن نوع چربی گفته می شود که دقیقا زیر پوست و در اکثر نقاط بدن آنها را می بینیم.

عوارض ناشی از چربی احشایی بدتر و مضرتر از چربی زیر پوستی است. بر اساس گفته رئیس انجمن دیابت آمریکا، چربی احشایی در وسط بدن نوعی سم تولید می نماید که بر نحوه عملکرد بافت ها بدن شما تأثیر منفی می گذارد. در بین این سموم نوعی مواد شیمیایی به اسم سیتوکین وجود دارد که احتمال ابتلا به بیمارهای قلبی را افزایش می دهد. این نوع سم باعث کم شدن حساسیت بدن به انسولین می شود؛ بنابراین بدن انسولین را کمتر احساس می کند و به مرورزمان فرد دیابت می گیرد.

بنابراین، دو نوع چربی شکمی در انسان وجود دارد. یکی از آنها که حاصل جمع شدن چربی ها زیر پوست است که می توان اندازه آن را با دست تشخیص داد و دیگر هم به دلیل جمع شدن چربی احشایی است که برای سلامتی خطرناک است. افراد می توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی و رژیم غذایی خود، تا حدود زیادی چربی شکمی را کاهش دهند.

افراد در معرض چاقی شکمی

با انجام تحقیقاتی که به طور مخصوص چاقی شکمی را به شرایط محیطی و سایر عوامل این چنینی ربط می دهد، تلاش ها برای تعیین کردن احتمال ابتلای افراد به بیماری چاقی شکمی و راه های جلوگیری از آن افزایش یافته است. برای مثال، پزشکان در این تحقیقات دریافتند که سیگارکشیدن و مصرف بیش از اندازه الکل باعث ابتلای فرد به بیماری های متابولیک قلبی و همچنین چاقی شکم می شود. اما خطرات دیگری هم وجود دارند که پزشکان هنوز در حال کشف آن هستند.

سن و هورمون ها از جمله عواملی هستند که تأثیر مستقیمی بر روی چاقی شکمی دارند. با بالارفتن سن در زنان و مردان، در قسمت میانی بدن چربی ذخیره می شود که همین امر احتمال افزایش وزن را بالا می برد و بر روی نحوه توزیع و ذخیره چربی ها از زیر پوستی به احشایی تأثیر می گذارد. بر اساس تحقیقات در سنین ۲۵ تا ۶۵ سال، ذخیره چربی نوع احشایی در آقایان بیش از ۲۰۰ درصد و در خانم ها حدود ۴۰۰ درصد افزایش پیدا می کند.

تغییرات هورمونی رابطه مستقیمی با رسوب چربی احشایی در شکم دارد. این اتفاق از طریق تغییرکردن سطح تعدادی از هورمون ها و همچنین گیرنده های مختلف رخ می دهد. از لحاظ هورمون های جنسی، میزان تستوسترون زیست فراهم تأثیر زیادی بر روی رسوب چربی شکمی می گذارد. این اتفاق بدون توجه به مواردی مانند سن و نژاد، میزان چربی کل بدن و سایر موارد خطرساز متابولیک قلبی مثل مقاومت به انسولین را افزایش می دهد.

در مردان، هورمون تستوسترون، باعث افزایش یافتن ذخیره چربی احشایی می شود. در بانوان ذخیره چربی احشایی در دوران بارداری و یائسگی افزایش می یابد. این اتفاق حدود ۴ سال پیش از یائسگی آغاز می شود و تا آخر یائسگی ادامه پیدا می کند. اگر چه بعضی از سیستم های مکانیسم های که با چاقی مرتبط هستند شناسایی شده اند ؛ اما پزشکان هنوز هم در این باره تحقیق می نمایند.

دلایل ابتلا به چاقی شکمی

 دلایل بسیار زیادی برای چاقی شکم وجود دارد. اما ما اصلی ترین دلایل را در این لیست آورده ایم تا با شناسایی آنها به فکر ازبین بردن چاقی شکمی خودتان باشید. اصلی ترین علت چربی شکمی و ذخیره چربی احشایی موارد زیر هستند:

غذاها و نوشیدنی های که شیرین هستند

خیلی از مردم در طول روز بیشتر از آنچه که تصور می کنند، قند افزوده می خورند. غذاهای که در رژیم غذایی هستند و میزان قند افزوده زیادی دارند، شامل مواردی همچون کلوچه، غلات صبحانه، شیرینی، نوشیدنی های که با شکر شیرین شدند، ماست طعم دار و غذاهای بسته بندی می شوند. به طورکلی رژیم غذایی که حاوی قند افزوده باشد، چربی شکمی یا احشایی را افزایش می دهد. برای مثال اگر در طول روز نیم لیتر نوشابه مصرف کنید، ۱۰۴ گرم قند و همچنین ۳۸۴ کالری وارد بدن می شود.

این اتفاق باعث ورود کالری و قند زیادی به بدن می شود که مصرف نشده باقی می ماند. این کالری و قند مصرف نشده به عنوان چربی در بدن ذخیره می شود. درحالی که می توان از همه غذاها و نوشیدنی ها در حد اعتدال استفاده کرد و لذت برد، بهتر است مصرف غذاهایی که می دانید در آن شکر زیادی ریخته اند را به حداقل برسانید.

 می توانید آب یا قهوه و چایی بدون قند را جایگزین نوشیدنی های پر کالری که قند افزوده زیادی دارند، کنید. استفاده از نوشابه باعث می شود قند به طور موقت بالا رود و سریعا پایین بیاید. گرسنگی و نیاز به غذا از نتیجه های این اتفاق هستند که برای رفع آنها باید غذا بخورید و درنتیجه کالری بیشتر وارد بدنتان می شود.

الکل

 پزشکان اخیرا با بررسی چند مقاله دریافتند که رابطه مستقیم و قابل توجهی بین الکل و ذخیره چربی شکمی وجود دارد. مطالعات دیگری نشان داد که زیادی روی در مصرف الکل، چاقی شکمی و افزایش وزن در مردان را به دنبال دارد. پس در نتیجه مصرف بی رویه الکل باعث ذخیره شدن چربی احشایی و افزایش یافتن شاخص توده بدنی می شود.

پس از مصرف الکل، وزن بنا به دلایل زیر افزایش می یابد:

• الکل کالری زیادی دارد (به ازای هر گرم از آن ۷ گرم کالری وارد بدن می شود)
• اشتها را بالا می برد و فرد با پر خوری کالری زیادی وارد بدنش می کند
• قضاوت را ضعیف می کند که همین امر هم پرخوری و مصرف مواد پر کالری و مضر را به دنبال دارد.
• در روند کار هورمون های سیری و گرسنگی تغییر ایجاد می کند.
• اکسیداسیون چربی را کم می کند و باعث حفظ چربی های ذخیره شده می شود.
• سطح هورمون کورتیزول را بالا می برد (افزایش این هورمون، چاقی شکمی را به دنبال دارد)
• فرد روز بعد از نوشیدن الکل دوست ندارد هیچ فعالیتی انجام دهد.
• کیفیت خواب را از بین می برد که این اتفاق سبب افزایش شاخص توده بدنی می شود.

چربی ترانس

اگر بخواهیم مضرترین نوع چربی را نام ببریم، بدون هیچ شکی باید به چربی های ترانس اشاره کنیم. خبر خوب این است که چربی ترانس در خیلی از غذاهای طبیعی یافته نمی شود. این روغن ها را با افزودن هیدروژن به چربی های غیراشباع برای پایدارکردن آنها تولید می کنند (روغن جامد). تحقیقات نشان داده اند که این نوع چربی ها باعث التهاب می شوند. التهاب مقاومت بدن در برابر انسولین را بالا می برد و همچنین احتمال ابتلا به سرطان و بیماری های قلبی را هم افزایش می دهد.

 این نوع چربی ها سبب افزایش چربی شکم هم می شوند. جالب است بدانید که در بدن حیوانات پستاندار و در لبنیات و محصولات گوشتی به طور طبیعی چربی ترانس دارند؛ ولی بر روی سلامتی تأثیر منفی نمی گذارند. انجمن قلب آمریکا بارها تأکید کرده است که چربی های ترانس را از رژیم غذایی خود حذف یا مصرف آن را محدود کنید. توصیه ما به شما این است که در قدم اول مصرف روغن جامد را به حداقل برسانید تا چربی شکمی شما کاهش یابد.

بی تحرکی

سبک زندگی بی تحرک مانند برای طولانی در یک جا نشستن و تماشای بیش از حد تلویزیون، باعث بیماری های زیادی می شود و بسیار خطرناک است. حتی اگر فرد در طول روز تحرک زیادی داشته باشد، بازهم درصورتی که برای یک مدت طولانی یک جا بنشیند، چاق می شود.

 بر اساس تحقیقات خیلی از افراد دستورالعمل های توصیه شده برای انجام فعالیت بدنی را انجام نمی دهند. محققان می گویند بی تحرکی با افزایش چربی شکمی مرتبط است. اما خوشبختانه باید بگوییم که اگر فعالیت های ورزشی را به صورت منظم انجام دهید، دیگر درگیر بیماری های که ناشی از چاقی شکم هستند نمی شوید.

عوارض چاقی شکمی

چربی شکمی یا احشایی دقیقا مانند یک غده مترشح داخلی است که به وسیله هورمون ها و مواد شیمیایی، بیماری زیادی را به بار می آورد. یکی از این مواد رتینول ۴ نام دارد که بر اساس مطالعات، عامل اصلی بیماری عروق کرونر همین ماده شیمیایی است. این پروتئین باعث بیماری های مانند سندروم متابولیک می شود و به دلیل بالابردن مقاومت بدن در برابر انسولین قند خون را افزایش می دهد. بر اساس یک مطالعه در کره جنوبی، خانم های یائسه ای که چربی شکمی زیادی دارند، بیشتر از سایر افراد به سرطان روده مبتلا می شوند.

تحقیقاتی در هند انجام شد که نتیجه آن به ما می گوید، زنانی یائسه که دور باسن و کمرشان یکسان است سه تا چهار برابر افراد معمولی با وزن طبیعی در معرض سرطان سینه هستند. پس اینجا درمی یابیم که سرطان سینه و چربی احشایی با هم مرتبط هستند.

سخن نهایی

چربی شکمی لزوما به این معنی نیست که شما اضافه وزن دارید و چاق هستند؛ زیرا خیلی از افرادی که وزنشان متعادل است هم شاید چربی شکمی داشته باشند و مقادیر زیادی چربی در زیر دیواره شکمشان جمع شود. متأسفانه این چربی ها به سادگی و با چند روز ورزش از بین نمی روند؛ بلکه برای جلوگیری از عوارض چاقی شکم که خیلی خطرناک است، باید در کنار ورزش یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.