علائم و بهترین درمان پوکی استخوان👌✅

پوکی استخوان بیماری خاموشی است که طی سال‌ها به طور کاملا بی‌صدا استخوان‌های شما را آنقدر ضعیف می‌کند که احتمال شکستگی استخوان‌ها افزایش می‌یابد. آیا می‌دانید علائم پوکی استخوان چیست؟ بهترین درمان پوکی استخوان چیست؟ اصلا این بیماری درمان قطعی دارد؟ در این مقاله به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد.

پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان بیماری است که باعث ضعیف‎‌تر شدن استخوان‌ها می‌شود؛ یعنی با وجود این بیماری، تراکم استخوان‌های شما رو به کاهش می‌رود. احتمال شکستگی استخوان در افراد مبتلا به پوکی استخوان بسیار زیاد است. در افراد سالم، استخوان‌ها به طور مداوم در حال تجزیه و بازسازی هستند. اما در پوکی استخوان میزان تجزیه استخوان بیشتر از میزان بازسازی است. این امر باعث می‌شود که استخوان‌ها ضعیف و شکننده شوند.

متاسفانه اکثر افراد زمانی متوجه پوکی استخوان خود می‌شوند که دچار شکستگی استخوان شده باشند. پوکی استخوان به ویژه در زنان پس از یائسگی به شدت شایع است. به دلیل ابتلا به پوکی استخوان، استخوان‌های بدن در هر قسمتی ممکن است دچار شکستگی شوند اما بیشترین احتمال شکستگی در این استخوان‌ها وجود دارد:

• لگن
• مچ دست
• ستون فقرات

درمان پوکی استخوان هرچه زودتر صورت گیرد، احتمال شکستگی استخوان‌ها کمتر می‌شود. خرید قرص استخوان و مفاصل یکی از بهترین راهکارها جهت پیشگیری و درمان پوکی استخوان است.

پوکی استخوان در ایران چقدر شایع است؟

آمارها نشان می‌دهد که دو سوم زنان بالای ۶۰ سال در ایران به پوکی استخوان مبتلا هستند. در ۷۵ سالگی این آمار به ۸۰% می‌رسد. به طور کلی پوکی استخوان در افراد بالای ۵۰ سال بیش از سایرین شایع است. دانشمندان تخمین می‌زنند که نیمی از زنان بالای ۵۰ سال و از هر ۴ مرد، یکی از آنها بعد از ۵۰ سالگی از پوکی استخوان رنج می‌برد.

همچنین مطالعات نشان می‌دهد که از هر ۳ فرد بالای ۵۰ سال ۱ نفر از آنها که به پوکی استخوان مبتلا نیست، درجاتی از کاهش تراکم استخوان یا استئوپنی را دارد. افراد مبتلا به استئوپنی علائم اولیه پوکی استخوان را دارند و اگر درمان نشوند، ابتلا به پوکی استخوان در آنها صددرصدی است.

علائم پوکی استخوان چیست؟

مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر، پوکی استخوان نیز یک بیماری خاموش است. در واقع با وجود این بیماری شما علائمی نخواهید داشت که متوجه این بیماری شوید. یعنی علائمی مثل تب، سردرد یا معده‌درد وجود نخواهد داشت. رایج‌ترین علائم پوکی استخوان، شکستگی استخوان است که در واقع زمانی اتفاق می‌افتد که مدت‌هاست فرد پوکی استخوان دارد اما از آن بی‌اطلاع است. علائم هشدار دهنده پوکی استخوان به شرح زیر است:

• از دست دادن ۱ اینچ از قد (حدود ۲٫۵ تا ۳ سانتی‌متر)
• تغییر در وضعیت طبیعی بدن (مثلا بیشتر به جلو خم شدن)
• تنگی نفس (اگر دیسک‌های ستون فقرات به اندازه کافی فشرده شده باشند تا ظرفیت ریه شما کاهش یابد.)
• کمر درد (درد ستون فقرات)

علت ابتلا به پوکی استخوان

پیش از آنکه به درمان پوکی استخوان بپردازیم، ابتدا باید علت آن را بررسی کنیم. پوکی استخوان زمانی اتفاق می‌افتد که بر اثر افزایش سن، استخوان‌ها توانایی خود را برای بازسازی و ترمیم از دست می‌دهند. استخوان مانند قسمت‌های دیگر بدن یک بافت زنده است که در طول زندگی بارها خود را ترمیم می‌کند. یعنی سلول‌ها و بافت استخوان به طور مداوم در حال جایگزین شدن هستند.

تا حدود ۳۰ سالگی بدن شما به طور طبیعی بیش از آنچه که استخوان از دست بدهد، آن را می‌سازد. اما پس از ۳۵ سالگی تجزیه استخوان‌ها سریع‌تر از آنچه که بدن بتواند استخوان جایگزین کند، اتفاق می‌افتد. در این صورت به تدریج تراکم توده استخوانی رو به تحلیل می‌رود. اگر پوکی استخوان دارید به این معناست که به سرعت در حال از دست دادن تراکم استخوان خود هستید. در زنان پس از یائسگی تحلیل استخوان‌ها اوج  می‌گیرد. خوشبختانه راه‌هایی برای درمان پوکی استخوان وجود دارد.

عوامل موثر در ابتلا به پوکی استخوان

هر فردی می‌تواند به پوکی استخوان مبتلا شود اما در موارد زیر احتمال پوکی استخوان بیشتر می‌شود:

• یائسگی (به دلیل تغییرات هورمونی)
• سابقه ژنتیکی
• مصرف برخی داروها
• کمبود کلسیم و ویتامین D
• عدم داشتن فعالیت بدنی به مقدار کافی
• سیگار کشیدن و مصرف الکل
• سن بالای ۵۰ سال
• افراد لاغر

شرایط سلامتی تاثیرگذار در پوکی استخوان

برخی از شرایط سلامتی، احتمال بروز پوکی استخوان را افزایش می‌دهند:

• اختلالات غدد درون ریز (هر وضعیتی که بر غدد تیروئید، پاراتیروئید و هورمون‌های شما تاثیر بگذارد)
• بیماری‌های دستگاه گوارش (مثل سلیاک یا بیماری التهابی روده)
• اختلالات خود ایمن که بر استخوان‌ها تاثیر می‌گذارند مانند آرتریت روماتوئید.
• اختلالات خونی مانند سرطان خون

داروها یا جراحی‌های تاثیرگذار روی پوکی استخوان

• دیورتیک‌ها (داروهایی که فشار خون را کاهش می‌دهند و مایعات زیادی را از بدن دفع می‌کنند.)
• کورتیکواستروئیدها (داروهای ضد التهاب)
• داروهای درمان کننده تشنج
• جراحی‌های لاغری برای کاهش وزن
• هورمون درمانی برای سرطان (به ویژه سرطان سینه و پروستات)
• داروهای ضد انعقاد خون
• مهارکننده‌های پمپ پروتون (داروهایی که رفلاکس معده را درمان می‌کنند ممکن است جذب کلسیم را در بدن کاهش دهند.)

نکته مهم: دقت کنید که عدم دریافت کافی کلسیم و ویتامین دی از رژیم غذایی و نداشتن فعالیت بدنی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به پوکی استخوان به شمار می‌آیند.

اگر کمبود کلسیم دارید، در کنار اصلاح تغذیه خود با مشورت پزشک حتما از قرص کلسیم استفاده کنید. کمبود ویتامین D در ایرانیان بسیار شایع است. با یک آزمایش خون مطمئن شوید که از لحاظ این ویتامین کمبودی در بدن خود ندارید. اگر لازم بود بعد از مشورت با پزشک برای خرید قرص ویتامین دی اقدام کنید. اما درمان پوکی استخوان چگونه است؟

درمان پوکی استخوان

مهم‌ترین بخش درمان پوکی استخوان جلوگیری از شکستگی استخوان است. پزشکان برای درمان پوکی استخوان معمولا ترکیبی از درمان‌ها را پیشنهاد می‌دهند که سرعت از دست دادن استخوان‌ها کُند و بافت استخوان‌ها تقویت شود. درمان پوکی استخوان ترکیبی از موارد زیر است:

قرص کلسیم و قرص ویتامین دی برای درمان پوکی استخوان

برای افرادی که پوکی استخوان دارند معمولا قرص کلسیم و ویتامین D3 تجویز می‌شود. پزشک با توجه به شرایط هر فرد تعیین می‌کند که در روز چند بار این مکمل‌ها را مصرف کند و دوز دقیق مصرف چقدر باید باشد. همچنین ممکن است خرید قرص غضروف ساز تجویز شود تا سلامت مفاصل بهبود یابد.

ورزش برای درمان پوکی استخوان

ورزش منظم می‌تواند استخوان‌های شما و بافت‌های متصل به آن مثل تاندون‌ها، رباط‌ها و ماهیچه‌ها را تقویت کند. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، یوگا، پیلاتس و تای چی می‌توانند قدرت و تعادل شما را بدون وارد کردن فشار روی استخوان‌ها بهبود بخشند. در مواردی که پوکی استخوان شدید است، ورزش‌های خاص توسط فیزیوتراپیست باید توصیه شود.

ورزش‌های تحمل وزن مثل راه رفتن یا دویدن برای پوکی استخوان بسیار مناسب هستند. همچنین وزنه برداری و بلند کردن وزنه‌های سبک تا متوسط برای درمان پوکی استخوان گاهی پیشنهاد می‌شود.

اگر مبتلا به پوکی استخوان هستید، قبل از اقدام برای ورزش، حتما با پزشک مشورت کنید زیرا با توجه به شرایط شما هر نوع ورزشی ممکن است مناسب نباشد.

دارو برای درمان پوکی استخوان

رایج‌ترین داروهایی که برای درمان پوکی استخوان تجویز می‌شوند، شامل این موارد هستند:

• درمان‌های هورمونی (شامل جایگزینی استروژن یا تستوسترون و بیس فسفونات‌ها)
• داروهایی از جمله آنالوگ‌های هورمون پاراتیروئید (PTH)، دنوزوماب و روموسوزوماب (برای افرادی که شدیدا به دلیل پوکی استخوان در معرض شکستگی استخوان هستند.)

برخی از این دارو ممکن است به صورت تزریقی تجویز شوند.

بیشتر بخوانید: چه دارویی برای پوکی استخوان خوب است؟

برای پوکی استخوان چی بخوریم؟

رژیم غذایی در پیشگیری و درمان پوکی استخوان بسیار مهم است. مواد غذایی زیر برای سلامت استخوان‌ها پیشنهاد می‌شوند:

• مواد غذایی غنی از کلسیم مثل: شیر و محصولات لبنی، سبزیجات برگ سبز، ماهی سالمون، کلم بروکلی و حبوباتی مانند لوبیا.
• مواد غذایی غنی از ویتامین دی مثل: ماهی‌های چرب مثل سالمون و ساردین، تخم مرغ، شیر غنی شده با ویتامین دی و غلات صبحانه
• غذاهای غنی از پروتئین مثل: گوشت، ماهی، تخم مرغ، حبوبات، آجیل

درمان پوکی استخوان در طب سنتی

در طب سنتی هم برای درمان پوکی استخوان راهکارهایی وجود دارد. برخی از گیاهان دارویی که در طب سنتی برای درمان پوکی استخوان پیشنهاد می‌شوند، عبارتند از:

• گزنه :گزنه حاوی سطوح بالایی از کلسیم، منیزیم و ویتامین K است که برای سلامت استخوان مفید هستند. دقت کنید که کمبود منیزیم و ویتامین کا نیز در بروز پوکی استخوان نقش دارند.
• جینکوبیلوبا: جینکوبیلوبا به بهبود گردش خون در استخوان‌ها کمک می‌کند.
• زردچوبه: زردچوبه حاوی کورکومین بوده و به کاهش التهاب و درد ناشی از پوکی استخوان کمک می‌کند.
• سنجد: سنجد حاوی مقادیر بالایی کلسیم و ویتامین C است که برای سلامت استخوان مفید هستند.
• زنجبیل: ضد التهاب عمل کرده، خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و التهاب ناشی از پوکی استخوان و ورم مفاصل را بهبود می‌بخشد.

راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان

در قسمت قبل در مورد درمان پوکی استخوان با شما صحبت کردیم. اما همواره پیشگیری بهتر از درمان است. ورزش منظم و اطمینان از اینکه همیشه در رژیم غذایی خود به اندازه کافی کلسیم و ویتامین دی دریافت می‌کنید، مهم‌ترین عوامل در پیشگیری از پوکی استخوان هستند. همچنین ترک سیگار و الکل نیز در پیشگیری از این بیماری موثر است.

تشخیص پوکی استخوان

برای درمان پوکی استخوان ابتدا باید مطمئن شوید که به این بیماری مبتلا هستید یا خیر. تشخیص پوکی استخوان معمولا با اسکن تراکم استخوان انجام می‌شود. این اسکن مقدار کلسیم و سایر مواد معدنی موجود در استخوان‌ها را اندازه گیری می‌کند.

دو نوع اصلی اسکن تراکم استخوان وجود دارد:

• دکسا (DXA): این نوع اسکن رایج‌ترین نوع اسکن تراکم استخوان است. در این اسکن از اشعه ایکس با سطح پایین برای اندازه‌گیری تراکم استخوان در ستون فقرات، لگن یا مچ دست استفاده می‌شود. این روش سرپایی است.
• نمونه برداری از بافت استخوان: این روش کمی تهاجمی‌تر است و از یک سوزن برای برداشتن یک نمونه کوچک از استخوان استفاده می‌شود. این نمونه سپس در آزمایشگاه برای اندازه‌‎گیری تراکم استخوان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نتایج اسکن تراکم استخوان بر اساس یک مقیاس به نام T-score گزارش می‌شود. T-score نشان می‌دهد که تراکم استخوان شما چقدر با تراکم استخوان یک فرد جوان و سالم متفاوت است.

T-score  زیر منفی ۲٫۵ نشان دهنده پوکی استخوان است. T score بین منفی۱ تا منفی ۲٫۵ نشان دهنده استئوپنیا است که یک وضعیت پیش از پوکی استخوان به شمار می‌آید و فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد.

سخن پایانی در مورد درمان پوکی استخوان

گفتیم که علائم پوکی استخوان معمولا زمانی رخ می‌دهد که شکستگی استخوان رخ داده باشد. در غیر این صورت این بیماری، یک بیماری خاموش است که شاید سال‌ها وجود داشته باشد اما فرد از آن بی‌اطلاع باشد. برای درمان پوکی استخوان معمولا ورزش، در کنار مصرف قرص استخوان و مفاصل پیشنهاد می‌شود. اگر خود را مشکوک به پوکی استخوان می‌دانید، حتما به پزشک ارتوپد مراجعه کنید تا بررسی‌های تخصصی به عمل آورد.