ثمرات لایروبی خلیج گرگان؛ از کاهش گرد و غبار و احیای زیستمندان خلیج تا احیای معیشت مردم + فیلم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تایمز، سرانجام پس از ۲۰ سال از آغاز تدریجی خشکی خلیج گرگان و شرایط اقلیمی کهسبب شده بود تا ۳۰ درصد مساحت خلیج خشک شود، با لایروبی کانال آشوراده (یکی از کانال‌های مرتبط میان دریا و خلیج گرگان) جان تازه‌ای به رگ‌های خلیج تزریق شده و شواهد نشان از افزایش سطح خلیج و هم‌ترازی آن با دریا دارد.

خلیج گرگان از طر‌یق ۳ کانال آشوراده، چپقلی و خزینی با دریای خزر در ارتباط بوده است، تراز آب دریای خزر در طی سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۴۰۰، نسبت به سطح دریاهای آزاد حدود دو متر کاهش داشت که این کاهش حدود ۲ متری منجر به خشک شدن کانال خزینی و آشوراده شده و تنها راه ارتباطی این خلیج با دریای خزر، قبل از لایروبی کانال آشوراده، کانال چپوقلی بوده است.

در راستای جلوگیری از کاهش شدت خشک شدن خلیج گرگان رییس‌جمهور در سفر خود به استان گلستان در سال ۱۴۰۰، دستور پیگیری طرح نجات خلیج گرگان توسط دستگاه‌های مربوطه را صادر کرد.

بلافاصله پس از فرمان رییس‌جمهور، احیای خلیج گرگان در ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور با حضور همه دستگاه‌های مربوطه مطرح شد و بر اساس مصوبات سومین و چهارمین جلسه این ستاد،  مقرر شد‌ سازمان بنادر و دریانوردی بر اساس نتایج مطالعات نسبت به لایروبی کانال‌های ارتباطی میان دریا و خلیج گرگان اقدام کند.

مطالعات مربوط به لایروبی این کانال توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی، دانشگاه منابع طبیعی گرگان و دانشگاه صنعتی شریف انجام شد و نهایتاً با مهر تایید جامعه علمی و دانشگاه کشور بر انجام این طرح، نهایتاً مقرر شد تا لایروبی با اولویت کانال آشوراده برای تسهیل تبادل آب بین دریای خزر و خلیج گرگان انجام و کانالی به عرض ۲۰۰ متر و عمق ۱٫۵ متر ایجاد کند.

.

لایروبی خلیج با نظر دانشگاهیان و جامعه علمی کشور

با توجه به شیب آب از خلیج به سمت دریای خزر و همچنین موضوع قطعی پسروی آب خزر، نگرانی در میان علاقه‌مندان به محیط زیست کشور وجود داشت که مبادا بر اثر پسروی آب، لایروبی بلااثر شود و هزینه‌ای(۵۵۰ میلیارد تومان) که می‌شد در جای دیگری برای علاج‌بخشی از دغدغه‌های محیط زیستی کشور هزینه شود، برای لایروبی بی‌نتیجه خلیج گرگان انجام شود!

درخصوص این نگرانی‌ها مقرر شد که موضوع پمپاژ آب همچنین مدیریت آب ورودی به تالاب از اراضی و رودخانه‌های بالادست نیز در کنار لایروبی انجام شود و همچنین نظر مثبت دانشگاهیانی که مطالعات این طرح را انجام داده بودند، دلیل دیگر بر کاهش این نگرانی‌ها بود.

این دغدغه‌مندی در سفر اخیر ریاست سازمان حفاظت محیط زیست به استان گلستان نیز مطرح شد که سلاجقه با حضور در دانشگاه منابع طبیعی گرگان در پاسخ به این موضوعات گفت: برای لایروبی خلیج گرگان بنده فقط به بحث دانشگاهیان اعتماد کردم و حرف بقیه دوستان را بدون تکیه بر مطالعات دانشگاهیان قبول نداشتم.

درحال حاضر از زمان آغاز آبگیری اولیه خلیج تاکنون، حدود ۴۰ سانتی‌متر سطح آب خلیج گرگان بالا آمده است و به گفته مدیرکل محیط زیست استان گلستان، سطح آب خلیج فارس تقریباً با دریای خزر هم‌تراز شده است.

بر اساس بازدید میدانی خبرنگار تایمز و همچنین گفت‌وگو با مردم محلی و نگهبانان اسکله، از زمان لایروبی کانال شرایط خلیج گرگان بار دیگر مناسب شده و در برخی مناطق در نزدیکی بازارچه محلی که دیگر آبی وجود نداشت، بار دیگر شاهد افزایش سطح آب هستیم.

جلوگیری از تبدیل شدن خلیج گرگان به بستر طوفان‌های گرد و غبار

اتفاق دیگری که در نتیجه لایروبی خلیج گرگان اتفاق افتاد، جلوگیری از تبدیل بستر خشک خلیج گرگان به کانون ریزگرد بود؛  درحالی که به گفته کارشناسان پیش‌بینی می‌شد که تا سال ۱۴۰۴ این خلیج کاملاً خشک شود، در نتیجه لایروبی،  سواحل خشک شده خلیج آبگیری شده و در نتیجه از ایجاد ریزگردها و خطرات ناشی از آن جلوگیری به‌عمل آمده است.

همچنین کاشت گیاه بومی «سالیکورنیا» در محل دایک‌های ایجادی به مساحت ۱۵۰ هکتار جهت جلوگیری از ریز‌گردها، در دستور کار قرار گرفته و در حال انجام است.

اجرای طبیعت‌گردی آشوراده با لایروبی خلیج گرگان

لایروبی خلیج گرگان همچنین گام بزرگی در احیای طرح طبیعت‌گردی در آشوراده بود؛ طبیعت‌گردی و جذب گردشگر در آشوراده در صورتی معنا پیدا می‌کرد که آبی در اطراف جزیره وجود داشته باشد که لایروبی خلیج گرگان موجبات این کار را فراهم کرد.

گردشگری آشوراده قرار است در خارج از محوطه ۲۲ هکتاری پناهگاه حیات وحش، با رعایت تمام الزامات محیط زیستی و بدون استقرار سازه سنگین ایجاد شود تا سبب رونق کارآفرینی از طریق توسعه گردشگری در استان شود.

احیای معیشت مردم منطقه در نتیجه لایروبی

مزیت دیگر این طرح، احیای معیشت مردم بندر ترکمن است؛ با احیای خلیج گرگان و انتقال آب دریای خزر، بندر ترکمن که کاملاً خشک شده بود از بحران فاصله گرفت و ۳ هزار هکتار در محوطه این خلیج، زیر پوشش آب رفت که در آینده به ۶ هزار هکتار می‌رسد. آغاز فعالیت‌های دریایی، برگزاری ورزش های آبی در مسیر کانال احداثی و حوضچه بندر، رفع دغدغه‌های تعاونی‌های مسافری دریایی بندر ترکمن و بندر گز، افزایش گردشگری و تفریحی دریایی در منطقه و… ازجمله آورده‌های لایروبی برای مردم منطقه است.

کاهش شوری آب و ارتقای شرایط زیستمندان خلیج گرگان

همچنین کاهش شوری آب نیز که در پی لایروبی اتفاق افتاده است و بار دیگر شرایط مناسبی را برای زیست گونه‌های مختلف آبزی خلیج و همچنین پرندگانی که برای زمستان‌گذرانی به آشوراده می‌آیند، فراهم کرده است.

آشوراده کانون مهاجرت پرندگان مختلف است که در مسیر مهاجرت خود از جنوب و شمال جهان، مدتی را مهمان این شبه‌جزیره می‌شوند اما شرایط نامناسب آبزیانی که تغذیه پرندگان هستند و همچنین آلودگی آب خلیج به واسطه زه‌آب‌های کشاوزی و فاضلاب سبب شده بود تا این اتراق‌های فصلی کم‌رنگ شود اما با جاری شدن آب در تالاب بار دیگر شاهد رونق مهاجرت پرندگان در این منطقه خواهیم بود.

.

در پایان لازم به ذکر است که طرح جامع احیای خلیج گرگان تنها به لایروبی ختم نمی‌شود و مسائلی از جمله لایروبی احتمالی کانال‌های چپوقلی و خزینی، مدیریت مصرف آب در بالادست خلیج، لایروبی رودخانه‌های منتهی به خلیج، مدیریت زه‌آب و فاضلاب ورودی به خلیج، پمپاژ آب و…. همچنان در دستور کار است که انجام همزمان همه این اقدامات می‌تواند معنای واقعی احیای خلیج گرگان باشد.

انتهای پیام/